Γιάννης Χαρούλης - Στις Χαραυγιές Ξεχνιέμαι

Στις χαραυγιές ξεχνιέμαι (Παπακωσταντίνου Θανάσης)

Mάσκα δεν έχω να γυρνώ
στο καρναβάλι ετούτο
μόνο μια απόχη να τρυγώ
της θάλασσας την πονηριά
και της σιωπής τον πλούτο.

Bάρα καλή, βάρα γερή
μια ντουφεκιά ζαχαρωτή
κι άσε να νοιώσει η γαλαρία
του χαρτοπόλεμου τη βία.

Σκουπίδι η σκέψη την πετώ
τη λογική απαρνιέμαι,
μ' ένα σαράκι αρμένικο
για δρόμους που δε θέλησα
στις χαραυγές ξεχνιέμαι.

Bάστα το νου, βάστα το νου
να μην γκρινιάξει του καιρού
πού 'φτιαξε με τον πόνο κλίκα
και τσιγκουνεύεται στη γλύκα.


Το παραπάνω τραγούδι το έστειλε μια φίλη του ιστολογίου για το άρθρο με τίτλο "Τι είναι ο πολιτισμός" Φυσικά το τραγούδι μου άρεσε αλλά οι στίχοι του είναι ολόκληρο βιβλίο. Κάποιοι απ' αυτούς μου έδωσαν το έναυσμα για το επόμενο άρθρο.

Ζούμε σε μία εποχή που ο θεός έχει πεθάνει ή έχει ξεχαστεί (κάποιοι προτιμούν το ξεπεραστεί). Κανείς δεν θέλει ή δεν έχει το χρόνο να σκεφτεί τέτοια πράγματα πιά. Όμως στη θέση του έχουν έρθει άλλα πράγματα τα οποία οι άνθρωποι θεωρούν ως σημαντικά. Για παράδειγμα η απόκτηση υλικών αγαθών (με άλλα λόγια το χρήμα - ο Μαμμών) είναι ένα από αυτά. Δεν θα ασχοληθούμε μ' αυτό όμως σήμερα. Οι στίχοι του Θανάση Παπακωσταντίνου παραπέμπουν στο μεγάλο αντικαταστάτη του Θεού την Λογική. Πριν παρεξηγηθώ και ακούσω τα εξ αμάξης από τους "πιστούς" της, ξεκαθαρίζω ότι δεν καταδικάζω την Λογική. Ίσα - ίσα που μου αρέσει και την χρησιμοποιώ όσο καλύτερα μπορώ. Καταδικάζω όμως την λατρεία της ως Θεό, την ανακύρηξη της ως αυθεντία. Η Λογική μας ξεχωρίζει από τ' άλλα τα ζώα. Αυτή μας έχει κάνει την ζωή μας πιο εύκολη. Η Λογική μας χρειάζεται στα καθημερινά πάρε - δώσε. Γιατί όμως ο ποιητής τόσο ξεκάθαρα μας λέει:
Σκουπίδι η σκέψη την πετώ
τη λογική απαρνιέμαι
Είναι σίγουρα τροφή για τη σκέψη τα λόγια του!

Στη προηγούμενη ανάρτηση με τον Γκουρτζίεφ έχω βάλει ένα τρίλεπτο βιντεάκι από την ταινία του. Το θέμα που διαπραγματεύεται έχει σχέση με το θέμα μας σήμερα.
Συγκεκριμένα λέει ο μοναχός τον οποίο επισκέπτεται ο Γκουρτζίεφ ότι:

• η πίστη δεν μπορεί να προέρθει από την σκέψη. Η πίστη προέρχεται από άμεση γνώση.
• Η κατανόηση είναι άθροισμα της γνώσης και της εμπειρίας.
  
• Επίσης την γνώση δεν μπορείς να την μεταδώσεις στον άλλο σαν πληροφορία. θα είναι όπως λέει στην ταινία σαν να προσπαθείς να ταΐσεις κάποιον κοιτώντάς τον.Ο μοναχός του Γκουρτζίεφ συνεχίζει και λέει ότι
  
• η ποιότητα κατανόησης εξαρτάται και από την ποιότητα αυτού που μιλάει. Στη συνέχεια λέει μια ιστορία με δύο μοναχούς οι οποίοι περιπλανούνται και διδάσκουν. Ο ένας μιλάει και το στόμα του στάζει μέλι,όσοι τον ακούν μένουν με το στόμα ανοιχτό. Ο άλλος πάλι μιλάει δύσκολα, δεν κάνει καθόλου εντύπωση σε όποιον τον ακούει. Αλλά πράγμα περίεργο, αυτός που κάνει τόση εντύπωση τα λόγια του ξεχνιούνται γρήγορα, ενώ ο άλλος που δεν έκανε καθόλου, τα λόγια του παραμένουν χαραγμένα. Ο πρώτος μίλησε στο είναι, ο δεύτερος στο μυαλό.
• Η σκέψη με την γνώση επομένως είναι διαφορετικά πράγματα.
• Κάποιος που θέλει να γνωρίσει τον Θεό πρέπει να προσπαθήσει ν' αποκτήσει γνώση, γιατί με την σκέψη ή την λογική αυτό δεν είναι δυνατό.

Κρατώντας τα παραπάνω ας αλλάξουμε ...μοναχούς! Οι μοναχοί βουδιστές ή οι ζεν προσπαθούν με διάφορες τεχνικές διαλλογισμού να σταματήσουν την σκέψη. Επι τροχάδην εξηγώ ότι θέλουν να την σταματήσουν γιατί η σκέψη είναι ένας ατελέιωτος κύκλος που σ' εμποδίζει να έχεις συνείδηση του εαυτού σου. Δυστυχώς όλοι νομίζουμε ότι έχουμε συνείδηση του εαυτού μας ειδικά όταν μας μιλάει κάποιος γιαυτό. Οπότε γνωρίζω ότι είναι πολύ δύσκολο να σας πείσω. Αλλά μπορείτε να βάλετε ένα ρολόι μπροστά σας και παρακολουθώντας το δείκτη δευτερολέπτου να σκέφτεστε είμαι ο "Ιπτάμενος Ολλανδός" και είμαι εδώ. Προσπαθείστε να μην έχετε καμμία άλλη σκέψη. Αν είστε επίμονοι μπορεί να τα καταφέρετε για 2 λεπτά. Αυτό είναι και το όριο της συνείδησης σας. Η σκέψη παίρνει τον έλεγχο και η συνείδηση μας χάνεται. Και τι κάνει συνήθως η σκέψη; Φαντάζεται. Και η φαντασία είναι πάντα είτε στο παρελθόν, είτε στο μέλλον. ΠΟΤΕ στο τώρα. Όποιος προσπαθήσει να φτάσει σε υψηλότερα επίπεδα συνειδητότητας θα διαπιστώσει ότι αυτό είναι μια συνεχής πάλη με την φαντασία!

Η σκέψη είναι επικίνδυνη, ψεύδεται. Βασισμένη σε κάποιο όνομα που μας βάφτησαν , στην αίσθηση του σώματος (παρόλο που μεγαλώνει, ζαρώνει με τον καιρό), στην ρουτίνα που διακρίνει την ζωή μας, μας λέει ότι είμαστε συνεχώς οι ίδιοι. Όμως αυτό δεν ισχύει, δεν είμαστε ένας, είμαστε πολλοί. Άλλοτε είμαστε χαρούμενοι, άλλοτε λυπημένοι, θυμωμένοι. Στις ίδιες καταστάσεις αντιδρούμε διαφορετικά. Κάθε σκέψη, κάθε συναίσθημα, κάθε αίσθηση, κάθε επιθυμία, κάθε τι που μας αρέσει, που δεν μας αρέσει είναι και ένα διαφορετικό εγώ. Και αυτά πολλές φορές συγκρούονται και μεταξύ τους.
Επιπλέον την ευχαρίστηση που νοιώθουμε μ' ένα πράγμα, η σκέψη προσπαθεί να την παρατείνει. Το σκέφτεται ξανά και ξανά για να γευτεί ακόμα περισσότερη ηδονή. Ζει στο παρελθόν για να στραγγίξει περισσότερο ευχαρίστηση από ένα τετελεσμένο γεγονός. Η προβάλλει την ηδονή στο μέλλον για να χαρεί. Στην ουσία ταυτοποιείται με το αντικείμενο ηδονής και δεν μπορεί πλέον να τα αποχωριστεί. Όμως κάποτε αυτό το παιχνίδι θα τελείωσει και ο πόνος του αποχωρισμού θα είναι μεγάλος. Η συνείδηση διαλύει όλη αυτή την ομίχλη και σαν φως αποκαλύπτει το αληθινό το ένα Εγώ, τον Εαυτό. Επομένως η συνείδηση μας επιτρέπει να είμαστε ο εαυτός μας και να ζούμε στο τώρα. Επιπλέον αποκτά την γνώση να κρατάει απόσταση απ 'όλα τα πράγματα, δηλαδή μπορεί να τ' αποχωριστεί ανά πάσα στιγμή, για να ζήσει την επόμενη εμπειρία, χωρίς πόνο.
Η σκέψη μας βοηθάει στην καθημερινή ζωή μας και στα προβλήματα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε. Όμως έχει κάνει κατάληψη στο μυαλό μας και τις ώρες που δεν χρειάζεται και δεν θα φύγει χωρίς μάχη. Θα σκαρφιστεί κάθε ψέμα, θα διαστρεβλώσει κάθε αλήθεια. Αληθινά είναι ο ύψιστος αγώνας του ανθρώπου ο έλεγχος της!

Με τη σκέψη λοιπόν φανταζόμαστε και ζούμε σ' έναν άλλο κόσμο. Γι 'αυτό ο ποιητής θέλει να την ξεφορτωθεί. Θέλει να την ξεφορτωθεί γιατί δεν μετέχει σ'αυτόν τον κόσμο της φαντασίας (καρναβάλι) τον οποίο ζούμε οι υπόλοιποι. Είναι ο εαυτός του, δεν έχει άλλα εγώ (μάσκα) να συμμετέχει. Χρειάζεται να ξεφορτωθεί την σκέψη για να μπορέσει να τρυγήσει την γνώση στη εμπειρία (θάλασσα) και στην συνείδηση (σιωπή - σιγή του νου).
Στην συνέχεια μας δείχνει έναν ιδανικό κόσμο. Τον κόσμο των παιδιών. Εκεί βασιλεύει η αθωότητα και το παιχνίδι (χαρτοπόλεμος, ντουφεκιά ζαχαρωτή). Δεν υπάρχει σκέψη και ειδικά σκέψη μοχθηρή. Όλα είναι ένα ατέλειωτο παιχνίδι ακόμα και ο ίδιος ο πόλεμος...
Έτσι βρίσκει την πίστη που του δείχνει ένα δρόμο που αυτός δεν είχε εξαρχής θελήσει (για δρόμους που δεν θέλησα). Αλλά τώρα έχει μάθει να ευχαριστιέται την ζωή (ξεχνιέται στις χαραυγές). Είναι ευτυχισμένος...
Πρέπει να σταματήσει να σκέφτεται (βάστα το νου), να μην έχει αρνητικά συναισθήματα (γκρινιάξει) στις αλλαγές καταστάσεων (καιρός), να θυσιάσει τον πόνο του αποχωρισμού από τα πάντα γιατί αυτό στερεί την ευχαρίστηση (γλύκα) από τα πράματα.

Προσπάθησα να το αναλύσω όσο καλύτερα μπορούσα. Ξέρω ότι το θέμα είναι δύσκολο, και ξέρω επίσης ότι μπορούσε κάποιος άλλος να το αναλύσει πολύ καλύτερα από εμένα. Δεν ξέρω αν οι απόψεις μου συμπίπτουν με του ποιητή, αλλά θα μ' ενδιέφερε ν' ακούσω τις δικές σας . Ευχαριστώ για ακόμη μια φορά την Aliente που μου επισήμανε αυτό το τραγούδι.