Το τελευταίο γνωμικό που κατατέθηκε

Ο Χρύσιππος ο Σολεύς είπε: " "Θα συμπεραίναμε στην περίπτωση ενός όμορφου σπιτιού ότι χτίστηκε για τους ιδιοκτήτες τους και όχι για ποντίκια. Οφείλουμε επομένως, με τον ίδιο τρόπο, να θεωρούμε το σύμπαν σαν το σπίτι των θεών.""

Πέμπτη 29 Οκτωβρίου 2009

The Doctor, the Depleted Uranium, and the Dead Children

Ένα βραβευμένο ντοκυμαντέρ της γερμανικής τηλεόρασης από τον Freider Wagner και τον Valentin Thurn. Ο Γιατρός, το Απεμπλουτισμένο Ουράνιο και τα Παιδιά που Πεθαίνουν εκθέτει τη χρήση και τις επιπτώσεις των ραδιενεργών όπλων κατά τη διάρκεια του πολέμου εναντίον του Ιράκ. Την ιστορία διηγούνται πολίτες πολλών εθνών. Ανοίγει με τις παρατηρήσεις από δύο βρετανούς βετεράνους, την Kenny Duncan και την Jenny Moore, περιγράφει την έκθεσή τους σε ραδιενέργεια, αποκαλούμενη απεμπλουτισμένου ουρανίου (DU), τα όπλα και τις συγγενείς ανωμαλίες των παιδιών τους. Ο Δρ. Siegwart-Horst Gunther, ο πρώην συνάδελφός του Albert Schweitzer, και Tedd Weyman του Ιατρικό Κέντρο Ερευνών Ουρανίου(UMRC) ταξίδεψε στο Ιράκ, από τη Γερμανία και τον Καναδά, αντιστοίχως, για την αξιολόγηση της μόλυνσης ουρανίου στο Ιράκ.


An award winning documentary film produced for German television by Freider Wagner and Valentin Thurn. The Doctor, the Depleted Uranium, and the Dying Children exposes the use and impact of radioactive weapons during the war against Iraq. The story is told by citizens of many nations. It opens with comments by two British veterans, Kenny Duncan and Jenny Moore, describing their exposure to radioactive, so-called depleted uranium (DU), weapons and the congenital abnormalities of their children. Dr. Siegwart-Horst Gunther, a former colleague of Albert Schweitzer, and Tedd Weyman of the Uranium Medical Research Center (UMRC) traveled to Iraq, from Germany and Canada respectively, to assess uranium contamination in Iraq.

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΕΔΩ

Πέμπτη 22 Οκτωβρίου 2009

To Posterity


Bertolt Brecht
(1898 - 1956)





Στους Μεταγενέστερους


I.

Ζω πράγματι στον μεσαίωνα!
Ο άδολος λόγος είναι παραλογισμός. Ένα λείο μέτωπο είναι εχέγγυο
μιας σκληρής καρδιάς. Εκείνος που γελά
δεν έχει ακόμα ακούσει
τη φοβερή είδηση.


Αχ, σε τι καιρούς ζούμε
όταν το να μιλάς για δέντρα είναι σχεδόν έγκλημα
Γιατί είναι ένα είδος σιωπής η αδικία!
Και αυτός που διασχίζει ήρεμα το δρόμο,
δεν είναι μακριά από τους φίλους του
σε μπελάδες;


Είναι αλήθεια: Κερδίζω τα προς το ζειν
Αλλά, πιστέψτε με, είναι μόνο από τύχη.
Τίποτα απ'όσα κάνω μου δίνει το δικαίωμα να φάω τη μερίδα μου.
Από τύχη την γλύτωσα. (Αν μ'αφήσει η τύχη μου
είμαι χαμένος)


Μου λένε: φάε και πιες.
Να χαίρεσαι που τα έχεις!
Αλλά πως μπορώ να φάω και να πιώ
όταν το φαγητό μου έχει αρπαχθεί από τους πεινασμένους
Και το ποτήρι με το νερό μου ανήκει στους διψασμένους;
Και όμως τρώω και πίνω.


Θα ήθελα ευχαρίστως να είμαι σοφός.
Τα αρχαία βιβλία μας λένε τι είναι σοφία:
Αποφύγετε τις συγκρούσεις του κόσμου
Ζήστε το λίγο χρόνο σας
φοβούμενοι κανένα
χωρίς να χρησιμοποιείτε βία

Ανταποδίδοντας καλό για το κακό.
Όχι η εκπλήρωση της επιθυμίας αλλά η λησμοσύνη
περνιέται για σοφία.
Δεν μπορώ να κάνω κανένα από τα παραπάνω:
Ζω πράγματι στο μεσαίωνα!



Διαβάστε την συνέχεια και το αγγλικό κείμενο εδώ.




Κυριακή 18 Οκτωβρίου 2009

(Προς γνώση και) Συμμόρφωση

(κοινωνιολογικά πειράματα Μέρος Β')

"2+2=5"
G. Orwell, 1984


"Λέγοντας το ελάφι, άλογο."
Κινέζικος ιδιωματισμός (Zhao Gao)


"Ο βασιλιάς είναι γυμνός!"

Hans Christian Andersen, “Τα καινούρια ρούχα του βασιλιά”




 1. Το Πείραμα

Τα πειράματα συμμόρφωσης του Asch ήταν μια σειρά μελετών που δημοσιεύτηκαν τη δεκαετία του '50 και αποδείκνυουν την δύναμη της συμμόρφωσης σε ομάδες ανθρώπων. Είναι επίσης γνωστά σαν "Το παράδειγμα του Asch"


Στο πείραμα ένας εθελοντής ενημερώνεται για την συμμετοχή του σε ένα "οπτικό τεστ". Αριστερά στην εικόνα βλέπετε μία από τις κάρτες που χρησιμοποιήθηκαν. Ο εθελοντής έπρεπε να αναφέρει ποιά από τις τρεις στήλες δεξιά είναι ίση με αυτήν αριστερά. Αυτό που δεν ήξερε ο εθελοντής ήταν ότι οι υπόλοιποι συμμετάσχοντες ήταν ηθοποιοί, και ότι στην ουσία συμμετείχε σ'ένα πείραμα "ομαδικής συμμόρφωσης". Οι ειδικά δασκαλεμένοι ηθοποιοί στην αρχή δίνανε σωστές απάντησεις στη συνέχεια όμως δίνανε την ίδια λανθασμένη.


2. Αποτελέσματα
Χρησιμοποιήθηκαν 123 εθελοντές (άντρες) και το τεστ περιελάμβανε 18 καρτέλες σαν αυτή που είδαμε παραπάνω. Οι πρώτες 6 απαντήσεις ήταν σωστές και ομόφωνες ενώ στις υπόλοιπες 12 (κριτικές ερωτήσεις) οι 4-6 "συμμετάσχοντες" δίνανε την ίδια λάθος απάντηση. Οι εθελοντές βρισκόμενοι στο τέλος μιας ομάδος η οποία υποστηρίζει κάτι φανερά λάθος και χωρίς την επιβολή εξουσίας (όπως στο πείραμα του Milgram) έδωσαν 36,8% λάθος απαντήσεις. Ενώ το 75% έδωσε τουλάχιστον μία λάθος απάντηση. Παρόλα αυτά 25% των εθελοντών δεν συμμορφώθηκε σε καμμία ερώτηση ενώ ένα 5% συμμορφώθηκε σε όλες.


3. Παραλλαγές και συμπεράσματα
Στο παραπάνω πείραμα μελετήθηκαν ακόμα δύο παράμετροι. Η πρώτη παράμετρος ήταν το μέγεθος της ομάδας η οποία είχε την λανθασμένη άποψη. Ένας ή δύο "συμμετέχοντες" βρέθηκε ότι δεν επηρέαζαν την γνώμη του εθελοντή. Όταν όμως υπήρχε συμφωνία λανθασμένων απόψεων σε πάνω από 3 άτομα τότε η τάση για συμμόρφωση ήταν σχετικά σταθερή.


Η δεύτερη παράμετρος ήταν αυτή της ομοφωνίας. Δηλαδή κάποια μέλη της ομάδας δίνανε διαφορετική απάντηση. Βρέθηκε ότι ακόμα και όταν ένας "συμμετάσχων" έδινε μια διαφορετική γνώμη τότε οι εθελοντές είχαν περισσότερες πιθανότητες να αντισταθούν στην τάση να συμμορφωθούν. Αυτό φωτίζει την δύναμη που μία μικρή μειοψηφία διαφωνούντων μπορεί να έχει.


Ένα άλλο χαρακτηριστικό που προκύπτει από την συσχέτιση αυτού του πειράματος με το πείραμα του Milgram είναι η διαφορά της εξουσίας με την συμμόρφωση. Η εξουσία ασκεί πολύ μεγαλύτερη πίεση από την συμμόρφωση σε μία ομάδα

Μία ενδιαφέρουσα ιστορία που συνδυάζει αυτές τις δύο δυνάμεις είναι αυτή που βρίσκεται κρυμμένη πίσω από τον κινέζικο ιδιωματισμό (指鹿為馬) που παραθέτω στην αρχή του κειμένου. Ο Zhao (ένας τρελός για εξουσία κινέζος) για να μπορέσει να κυριαρχήσει πάνω στην κυβέρνηση, σχεδίασε ένα τεστ για να δοκιμάσει την αφοσίωση των υπαλλήλων του. Σε μία επίσημη αυτοκρατορική συγκέντρωση, έφερε ένα ελάφι μπροστά στους υπαλλήλους και είπε ότι είναι άλογο. Φυσικά ο Qin Er Shi (αυτοκράτορας) διαφώνησε, νομίζοντας ότι πρόκειται για αστείο. Κάποιοι συμφώνησαν με τον αυτοκράτορα και κάποιοι με τον Zhao. Βάση των απαντήσεων τους ο Zhao πήρε μέτρα για την εξάλειψη αυτών που διαφώνησαν με την άποψη του. Αργότερα η χρήση αυτού του ιδιωματισμού αναφέρεται στην εσκεμμένη και με υστεροβουλία  χρησιμοποίηση ψευδών .


4. Τι είναι συμμόρφωση;
Συμμόρφωση είναι η προσαρμογή/πειθάρχηση σε κάποιον κανονισμό ή σε κάποιο υπόδειγμα. Κάνοντας ότι κάνουν όλοι οι άλλοι η συμπεριφορά σου και τα πιστεύω σου επηρεάζονται από άλλους ανθρώπους. Αυτό συμβαίνει και σε μικρές ομάδες αλλά και στην κοινωνία σαν σύνολο και μπορεί να είναι το αποτέλεσμα λεπτών ασυνείδητων επιρροών ή άμεσης και εμφανούς κοινωνικής πίεσης. Μπορεί δε, να συμβεί και χωρίς την παρουσία τρίτων, όταν οι άνθρωποι ακολουθούν τους κανόνες της κοινωνικής συμπεριφοράς ακόμα όταν είναι μόνοι τους. (πχ. βλέπω τηλεόραση, τρώω ότι τρώνε όλοι, διαβάζω ότι διαβάζουν όλοι, κάνω δίαιτα, ακολουθώ τη μόδα κοκ.)


Οι άνθρωποι συνήθως συμμορφώνονται από επιθυμία να αποκτήσουν μια αίσθηση ασφάλειας μέσα σε μία ομάδα - ίδιας ηλικίας, θρησκευτική, πολιτιστική κοκ. Κάθε απροθυμία για συμμόρφωση ενέχει τον πολύ πραγματικό κίνδυνο της "κοινωνικής απόρριψης". Από αυτή την άποψη, η συμμόρφωση φαίνεται σαν ένα ασφαλές μέσο για την αποφυγή παρενόχλησης ή αποκλίνουσας κριτικής από ομότιμα μέλη.


Βέβαια αν και η συμμόρφωση στις πιέσεις μιας ομάδας φαίνεται σαν αρνητικό γνώρισμα,  οφείλουμε να διαχωρίσουμε αυτή που οδηγεί σε αρνητικές συνέπειες (πχ. την χρήση αλκοόλ) από αυτή που έχει θετικές επιπτώσεις (πχ. όχι οδήγημα υπό την επήρρεια αλκοόλ).


Η συμμόρφωση επηρεάζει το σχηματισμό και τη συντήρηση των κοινωνικών κανόνων και επιτρέπει στην κοινωνία να λειτουργεί ομαλά και προβλέψιμα.  Επειδή η συμμόρφωση είναι ένα ομαδικό φαινόμενο, παράγοντες όπως το μέγεθος της ομάδας, η ομοφωνία, η συνοχή, η γνώση, προηγούμενες δεσμεύσεις, και η κοινή γνώμη θα βοηθήσουν να καθοριστεί το επίπεδο της συμμόρφωσης που ένα ατόμο θα εμφανίσει.


5. Επίλογος και οπτικοακουστικό υλικό

"Ο βασιλιάς είναι γυμνός" φώναξε το παιδί στην πομπή των αυλικών που συγκρατούσαν την ουρά του "αόρατου" ενδύματος του βασιλιά στο μύθο του Άντερσεν. Αν και όλοι δέχτηκαν την άποψη του μετά την αρχική απορία (συμπεριλαμβανομένου και του βασιλιά και των αυλικών του) η πομπή συνέχισε την πορεία της με μεγαλοπρέπεια.


"2+2=5" λέει το σλόγκαν του Μεγάλου Αδελφού στο βιβλίο του Όργουελ 1984. Ο ήρωας Smith όμως αναρωτιέται αν μπορεί το κράτος να ισχυρίζεται κάτι τέτοιο ως αλήθεια και συνεχίζει σκεφτόμενος αν αυτό μπορεί να γίνεται αλήθεια από την στιγμή που όλοι το πιστεύουν. Γράφει στο τετράδιο του "Ελευθερία είναι ελευθερία να λες ότι 2+2=4. Αν αυτό είναι δεδομένο τότε όλα τα άλλα θα ακολουθήσουν".


Η κοινωνία μας μέσω της νωθρότητας και της λήθης που φέρνουν ο φόβος, η ανασφάλεια, η μοναξιά και η ιδιοτέλεια συναινεί σε χιλιάδες ψέματα. Ψέματα που συνήθως προβάλλονται ως "απόψεις ειδικών με κύρος" στις οποίες συμφωνούν και τρίτοι ως επιβεβαίωση της εγκυρότητας τους. Μ'αυτόν τον τρόπο συμμορφωνόμαστε αδιαμαρτύρητα σ'ένα μοντέλο συμπεριφοράς καταστρεπτικό για εμάς τους ίδιους αλλά και για κάθε είδους ζωή πάνω στον πλανήτη. Δυστυχώς όλο και λιγότεροι άνθρωποι γίνονται ικανοί να διαμορφώνουν και να υπερασπίζουν την δική τους κρίση και ακόμη λιγότεροι να μπορούν να την εκφράζουν.


Ευτυχώς όμως υπάρχουν κάποιοι που διαθέτουν αυτά τα χαρακτηριστικά και θα ήθελα να σας προτρέψω να διαβάζετε όσο πιο συχνά μπορείτε τα όμορφα ιστολόγια τους.  Είναι αυτοί που λένε  με σαφήνεια και διαύγεια ότι 2+2=4. Έχουν δε, κάτι πολύ παράξενα ονόματα όπως Απλός Άνθρωπος, Νεφέστορας, Αγης Γηος, Πλάτανος, Έλληνας Καβαλλάρης, Φαος κα. (ζητώ συγνώμη από αυτούς που παραλείπω λόγω συντομίας, αλλά μια ενδεικτική λίστα μπορείτε να βρείτε σ'αυτή την σελίδα.) Επίσης μην ξεχνάτε να επισκέπτεστε και την σελίδα των Απλών Ταχυδρόμων όπου γίνεται μια προσπάθεια "αποδελτίωσης" αξιόλογων αναρτήσεων της Ελληνικής μπλοκόσφαιρας.



Παραθέτω και δύο βίντεο. Το πρώτο έχει σκηνές από το πείραμα ενώ το δεύτερο είναι μια χιουμοριστική παράθεση του προβλήματος που απασχόλησε τον Asch.









ΥΓ. Λόγω διακοπών το μαγαζί θα παραμείνει κλειστό για 2 εβδομάδες περίπου, με πιθανές καθυστερήσεις στις απαντήσεις και αναρτήσεις σχολίων.

Πηγές:
http://en.wikipedia.org/wiki/Asch_conformity_experiments
http://en.wikipedia.org/wiki/Zhao_Gao
http://en.wikipedia.org/wiki/2_%2B_2_%3D_5
http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/search.html?lq=%CF%83%CF%85%CE%BC%CE%BC%CF%8C%CF%81%CF%86%CF%89%CF%83%CE%B7&dq=
http://en.wikipedia.org/wiki/Conformity#cite_note-0






Πέμπτη 8 Οκτωβρίου 2009

A Class Divided

Μια τάξη χωρισμένη
 

"We must learn to live together as brothers, or perish together as fools."
"Πρέπει να μάθουμε να ζούμε μαζί σαν αδέλφια, ή να εξαφανιστούμε μαζί σαν βλάκες"
- Martin Luther King -



Πείραμα ή καλύτερα μάθημα είναι το σημερινό ντοκυμαντέρ του 1970. Μια μέρα του 1968, η Jane Elliott, μια δασκάλα σε μια κωμόπολη "λευκών χριστιανών" της Αϊόβα,  σκέφτηκε ένα τρόπο να διδάξει σε παιδιά τρίτης τάξης δημοτικού τι σημαίνει διάκριση-μεροληψία και προκατάληψη. Αφορμή στάθηκε η τότε δολοφονία του Martin Luther King και μία ρήση των Ινδιάνων: "Ω Μεγάλο Πνεύμα απέτρεψε με από το να έχω κρίση για οποιαδήποτε, προτού περπατήσω ένα μίλι με τα μοκασίνια του". Σ'αυτά τα μοκασίνια σκέφτηκε να βάλει τα πιτσιρίκια της τάξής της η δασκάλα αφού προηγουμένως είχανε μια συζήτηση για το χρώμα του δέρματος και αν κατανοούν την προκατάληψη. Οι σκηνές που γυρίστηκαν το 1970 είναι από την τριτοετή τάξη της πήραν το όνομα Eye of the Storm (το μάτι του κυκλώνα) και παρουσιάζονται και σ'αυτό το ντοκυμαντέρ.


Αφού τους χώρισε ανάλογα με το χρώμα των ματιών τους (γαλανό-καστανό), την πρώτη μέρα τους είπε ότι οι γαλανομάτηδες είναι ανώτεροι, ενώ την δεύτερη τους έβαλε στη μειονεκτική θέση του κατώτερου. Στις δύο ομάδες εκτός από τα χαρακτηριστικά που εμπέδωσε με παραδείγματα από την τάξη (εξυπνότερος, καλύτερος, δυνατότερος κ.α.), έδωσε δικαιώματα στους ανώτερους και υποχρεώσεις στους κατώτερους (νωρίτερα διάλειμμα, πρώτοι στο φαΐ στους μεν ενώ οι άλλοι απαγορευόταν να κάνουν παρέα στην αυλή με τους ανώτερους, όχι δεύτερες μερίδες κοκ). Τα παιδιά μπαίνοντας στο ρόλο δεν λογάριασαν ούτε φιλίες, ούτε λογική που φάνηκε να είχαν πριν την άσκηση. Το μάθημα γύρισε σε πείραμα όταν η Jane Elliott, προσπάθησε να μετρήσει επιδόσεις μαθητών. Συγκεντρώνοντας στοιχεία από διαφορετικές χρονιές μαθητών της, εντυπωσιάστηκε από το πως η ιδέα της ανωτερότητας βελτιώνει τις επιδόσεις, ενώ ταυτόχρονα αυτή της κατωτερότητας τις μειώνει δραστικά (από την μιά μέρα στην άλλη). Το πολύ ενδιαφέρον είναι ότι μετά την εμπειρία όλα τα παιδιά έχουν και διατηρούν ένα καλύτερο επίπεδο επίδοσης. Μια ανεπίσημη αναφορά του πανεπιστημίου Standford στο πείραμα βρίσκει πολύ περίεργο το γεγονός ότι η ακαδημαϊκή ικανότητα των παιδιών αλλάζει μέσα σε μια μέρα αλλά αυτό αποδεικνύεται στην πραγματικότητα. Ίσως επειδή, όπως ισχυρίζεται η δασκάλα τους, αισθάνονται καλύτερα και ανώτερα επειδή ξέρουν κάτι σημαντικό και αντιδρούν σε σχέση μ'αυτό.



Το μάθημα ίσως είναι σκληρό αλλά η ίδια η Jane Elliott λέει ότι έγλημα είναι το ότι είναι απαραίτητο να γίνεται αυτό το μάθημα. Τα αποτελέσματά του έμειναν χαραγμένα στο μυαλό και την ψυχή αυτών των παιδιών και αυτό φαίνεται στην επανένωση μερικών παλιών μαθητών. Όλοι μετά την άσκηση νιώθουν πιο κοντά ο ένας στον άλλο και χαρούμενοι γιατί έτσι είναι καλύτερα. Κάποιοι από τους παλιούς συμμαθητές λένε ότι από εκείνη την ημέρα είμαστε μια οικογένεια. 

Το επαναλαμβάνει σε εργαστήρια (workshop) με ενήλικες αυτή την φορά. Αφού έχει δασκαλέψει ξεχωριστά τους καστανομάτηδες, επιτίθεται με αυταρχικό ύφος σε κάθε γαλανομάτη ξεχωριστά όταν κάνει κάτι λάθος και ζητάει την επιβεβαίωση από το ακροατήριο των καστανομάτηδων. Τα αισθήματα που βίωσαν οι δύο ομάδες αναλύονται στο επόμενο μέρος της άσκησης για να γνωρίσει ό ένας από τον άλλο πως είναι να είσαι "ανώτερος" και "κατώτερος". Παρόλα αυτά παραδέχεται ότι το πείραμα είναι επικίνδυνο για τα παιδιά και θα έπρεπε να εκτελείται μετά από μελέτη του θέματος και με πολύ σύνεση από την πλευρά του δασκάλου. (Περισσότερες πληροφορίες εδώ.)



ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΕΔΩ (χωρίς υπότιτλους δυστυχώς)


Τετάρτη 7 Οκτωβρίου 2009

A Psalm of Life


Henry Wadsworth Longfellow
(1807-1882 / Portland / United States)




Ένας ψαλμός της ζωής


Πες μου όχι με πένθιμους αριθμούς,
Η ζωή δεν είναι τίποτα άλλο από ένα άδειο όνειρο!
Για την ψυχή είναι νεκρό ότι κοιμάται,
Και τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται.

Η ζωή είναι πραγματική! Η ζωή είναι σοβαρή!
Και ο τάφος δεν είναι σκοπός της·
Χους ην και εις χουν απελεύσητω,
Δεν ειπώθηκε για την ψυχή.


Ούτε απόλαυση, ούτε και θλίψη,
Είναι το προορισμένο τέλος μας ή τρόπος·
Αλλά να δράσουμε, ώστε κάθε αύριο
Να μας βρει μακρύτερα από ό, τι σήμερα.


ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ



Δευτέρα 5 Οκτωβρίου 2009

Κοινωνιολογικά πειράματα






1. Το πείραμα
Ο Milgram έκανε μια σειρά πειραμάτων όπου υπάρχουν ο (Ψ)υχολόγος , ο "(Δ)άσκαλος" και ο "(Μ)αθητής" (σκίτσο). Μόνο όμως ο Δάσκαλος συμμετέχει πραγματικά στο πείραμα. Έγινε στο πανεπιστήμιο Yale της Αμερικής και πρωτοδημοσιεύτηκε το 1963.

Στην αρχή του πειράματος ο ψυχολόγος με στημένη κλήρωση πείθει  τον "Δάσκαλο" ότι διαλέχτηκε γιαυτό το ρόλο και ότι το δήθεν πειραματόζωο είναι ο "Μαθητής". Το πείραμα υποτίθεται ότι ήταν ένα πείραμα μνήμης όπου συμφωνούν ο Δάσκαλος να διαβασει μια σειρά από ζεύγη λέξεων στον Μαθητή. Μετά να του δίνει την πρώτη λέξη και έπρεπε να διαλέξει από τέσσερις άλλες λέξεις τη σωστή. Αν την εύρισκε προχωρούσαν στην επόμενη. Αν δεν την εύρισκε δεχόταν ένα μικρό ηλεκτροσόκ που όμως με κάθε λάθος απάντηση θα ανέβαινε η τάση του 15 Volts.  


Το αληθινό υποκείμενο προς μελέτη του πειράματος ήταν ο (Δ) που πίστευε ότι  ο Μαθητής θα λάμβανε τα ηλεκτροσόκ. Ο Μαθητής ήτανε σε ξεχωριστό δωμάτιο και ήταν ένας 47χρονος λογιστής ειδικά εκπαιδευμένος για την περίσταση. Ο Ψυχολόγος ήταν ένας βλοσυρός, απαθής δάσκαλος βιολογίας. Κατά την διάρκεια του πειράματος και όσο αυξάνεται η τάση ο Μαθητής προσποιείται όλο και μεγαλύτερο πόνο μέχρι που χτυπάει στον τοίχο φωνάζοντας να σταματήσει το πείραμα. Στις αντιρρήσεις του Δασκάλου για την συνέχιση του πειράματος ο Ψυχολόγος απαντούσε διαδοχικά: 1. Παρακαλώ συνεχίστε, 2. Το πείραμα απαιτεί να συνεχίσετε, 3. Είναι απολύτως απαραίτητο να συνεχίσετε και 4. Δεν έχετε άλλη επιλογή πρέπει να συνεχίσετε. Αν και πέμπτη φορά ο Δάσκαλος δεν επιθυμούσε να συνεχίσει το πείραμα σταματούσε. Αλλιώς ο  έφτανε στο τέλος που ήταν 3 διαδοχικά "σοκ" των 450V. Τα 2/3  (26 στους 40) των συμμετοχόντων που καλέστηκαν από διαφήμιση σε εφημερίδα με αμοιβή 4 δολάρια για μία ώρα (φώτο αριστερά) συνέχισαν ως το τέλος, ενώ όλοι δώσανε ηλεκτροσόκ.


2. Αλλαγές παραμέτρων του πειράματος
Ενδιαφέρον έχουν και κάποια παράπλευρα πειράματα όπου ο Milgram άλλαζε κάποιες παραμέτρους. Για παράδειγμα (πείραμα 18) η υπευθυνότητα για τα ηλεκτροσόκ μεταβιβάζονταν από το Δάσκαλο σε κάποιον τρίτο στον οποίο έδινε μόνο την εντολή να κάνει το ηλεκτροσόκ. 37 στους 40 φτάσαν στο τέλος (92,5%)!

Σε μια σειρά πειραμάτων έλεγξε την προσωπική επαφή που είχε ο συμμετάσχων με τον δήθεν Μαθητή του. Στο πείραμα 2 ο Δάσκαλος είχε λάβει τις οδηγίες του πειράματος τηλεφωνικά, δηλαδή καμμία επαφή. Τα ποσοστά έπεσαν 21%.

Στο πείραμα 10 εξέτασε την επίδραση του τόπου και του ονόματος του ιδρύματος. Από το Yale University σε ένα απλό γραφείο. 47,5% αυτοί που έφτασαν στο τέλος.

Στο πείραμα 8 διαχώρισε άντρες από γυναίκες πέρνοντας τα ίδια αποτελέσματα αλλά σημειώνοντας περισσότερες ενδείξεις στρες στις γυναίκες.

Η ανυπακοή στην εξουσία τον απασχόλησε στο πείραμα 17 όπου ήταν παρών δύο συνάδελφοι δάσκαλοι που διαφωνούσαν ώς προς τη συνέχιση του πειράματος μετά από κάποιο σημείο. Μόνο 4 στους 40 εκτέλεσαν όλα τα προβλεπόμενα ηλεκτροσόκ.


 3. Ο Milgram γράφει για το πείραμα του
Στο άρθρο του "Οι Κίνδυνοι της Υπακοής" (1974) εξηγεί πως αντιλήφθηκε ο ίδιος τα αποτελέσματα του πειράματος:
"Οι νομικές και φιλοσοφικές πτυχές της υπακοής είναι μεγάλης σημασίας, αλλά λένε πολύ λίγα για το πως θα συμπεριφερόταν οι περισσότεροι άνθρωποι σε σταθερές καταστάσεις. Φτιάχνω ένα πείραμα στο πανεπιστήμιο για να εξετάσω πόσο πόνο θα προκαλούσε ένας συνηθισμένος πολίτης σε κάποιον άλλο, μόνο επειδή του το είπε ένας πειραματιστής επιστήμονας. Η άκαμπτη αυθεντία έπαιξε με την ισχυρότερη ηθική επιταγή του υποκειμένου (συμμετέχοντα) να μην κάνει κακό σε κάποιον άλλο και ενώ ηχούσαν στα αυτιά τους οι κραυγές των θυμάτων η αυθεντία κέρδισε περισσότερες φορές απ'ότι έχασε. Η εξαιρετική προθυμία των ενηλίκων για να πάει σχεδόν σε οποιαδήποτε μήκη σχετικά με την εντολή της αρχής αποτελεί το κύριο πόρισμα της μελέτης καθώς και το γεγονός το οποίο απαιτεί επειγόντως εξήγηση.
Συνηθισμένοι άνθρωποι, απλώς κάνοντας τις δουλειές τους, και χωρίς ιδιαίτερη εχθρά από μέρους τους, μπορούν να πάρουν μέρος σε μια τρομερά καταστροφική διαδικασία. Επιπλέον, ακόμα και όταν οι καταστροφικές συνέπειες γίνουν εμφανείς, και τους ζητείται να εκτελέσουν πράξεις αταίριαστες σε θεμελιώδη πρότυπα ηθικής, σχετικά λίγοι άνθρωποι έχουν τα προσόντα που απαιτούνται για να αντισταθούν στην αυθεντία - εξουσία".[4]
Στο βιβλίο του "Υπακοή στην εξουσία" είχε φτάσει στο σημείο να πει: "Γεννιέται το ερώτημα αν υπάρχει σχέση με το τι μάθαμε στο εργαστήριο και τα είδη υπακοής που τόσο κατηγορήσαμε την εποχή των Ναζί".

Άλλο ενδιαφέρον σημείο που αναφέρει είναι  ότι είχε ρωτήσει συναδέλφους, φοιτητές, μικροαστούς και άλλους, πριν το πείραμα, για το τι αποτελέσματα πίστευαν ότι θα είχε και οι απαντήσεις είχαν απίστευτη απόκλιση από την πραγματικότητα. Μόνο γύρω στο 4% πίστευαν ότι θα έφτανε στο τέλος.

Για το ηθικό δίλημμα που αναφέρει και πιο πάνω λέει:
"Το δίλημμα σύμφυτο με την υπακοή στην εξουσία είναι αρχαίο, τόσο παλιό όσο και η ιστορία του Αβραάμ, και η ερώτηση αν κάποιος πρέπει να υπακούσει, όταν οι εντολές συγκρούονται  με την συνείδηση, έχει συζητηθεί στον Πλάτωνα, δραματοποιήθηκε στην Αντιγόνη και αναλύθηκε φιλοσοφικά σχεδόν σε κάθε ιστορική εποχή. Οι συντηρητικοί φιλόσοφοι υποστηρίζουν  ότι αυτός ο ίδιος ο ιστός της κοινωνίας απειλείται από την ανυπακοή, ενώ οι ουμανιστές δίνουν έμφαση στην υπεροχή της ατομικής συνείδησης" (προαναφερθέν γράμμα)

Θα τελειώσω τις αναφορές με αυτήν την  τελευταία που έχει σχέση με το πείραμα 18. Αν θυμάστε εκεί 37 στους 40 υπάκουσαν ως το τέλος του πειράματος, στο οποίο υπήρχε και ένας ακόμα ηθοποιός που εκτελούσε τις εντολές του Δασκάλου. Προβλέψιμο το γεγονός ότι όλοι δικαιολογήθηκαν λέγοντας ότι η ευθύνη ήταν αυτουνού που έδινε το ηλεκτροσόκ. Στο ίδιο γράμμα διαβάζουμε:
Αυτό ίσως περιγράφει μια επικίνδυνη τυπική διάταξη μέσα σε μια σύνθετη κοινωνία: είναι εύκολο να αγνοήσεις την υπευθυνότητα όταν είσαι μόνο ένας ενδιάμεσος κρίκος σε μιά αλυσίδα πράξεων.  
  Το πρόβλημα της υπακοής δεν είναι μόνο ψυχολογικό. Η μορφή και το σχήμα της κοινωνίας καθώς και ο τρόπος που αναπτύσσεται έχουν μεγάλο μερίδιο. Ίσως υπήρχε ένας καιρός, που οι άνθρωποι μπορούσαν να δώσουν μια εντελώς ανθρώπινη απάντηση σε κάθε περίπτωση επειδή ήταν εντελώς αποροφημένοι σ'αυτή σαν ανθρώπινα όντα. Αλλά μόλις έγινε ο καταμερισμός της εργασίας τα πράγματα αλλάξαν. Έπειτα από κάποιο συγκεκριμένο σημείο, το κομμάτιασμα της κοινωνίας σε ανθρώπους που εκτελούν περιορισμένες και πολύ εξειδικευμένες εργασίες αφαιρεί την ανθρώπινη ποιότητα στη δουλειά και τη ζωή. Ένας άνθρωπος δεν μπορεί να δει όλη την κατάσταση, παρά ένα μικρό κομμάτι της και έτσι δεν μπορεί να δράσει χωρίς κάποιου είδους γενική κατεύθυνση. Ενδίδει στην εξουσία αλλά κάνοντας το, αποξενώνεται από τις ίδιες τις πράξεις του.



Σκηνές από το πείραμα του Milgram υπάρχουν στην αρχή του ντοκυμαντέρ Ghosts of Abu Ghraib και στο Standford Prison Expirement (2':45'' ως 4':55''). Μια πολύ καλή ανάρτηση βρήκα και στον Allu Fun Marx.




Πέμπτη 1 Οκτωβρίου 2009

Ghosts of Abu Ghraib


Είδος: Ντοκυμαντέρ
Γλώσσα: Αγγλικά
Υπότιτλοι: -
Χρονολογία: 2007 , US
Σκηνοθεσία: Rory Kennedy
Διάρκεια: 78'


   http://www.imdb.com/title/tt0912585/

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΤΟ ΕΔΩ



Εγγραφή μέσω email

Enter your email address:

Blog Widget by LinkWithin