Ο Κύριος της Άμαξας

Ο Κύριος της άμαξας είναι μια παραβολή βασισμένη σ'ένα ινδικό μύθο. Δείχνει σ'εμένα προσωπικά την κατάσταση που βρίσκεται ο άνθρωπος καθώς και τον δρόμο της εσωτερικής αναζήτησης. Γνώριζα τον μύθο από βιβλία του Gurdjieff καθώς και από τις Ουπανισάδες ,τα φιλοσοφικά κείμενα των ιερών βιβλίων των ινδιών τις Vedas.

Μην αφήσετε να σας εξαπατήσει η φαινομενική απλότητα και γοητεία της ιστορίας. Ο θεατής, όπως και αμαξάς της ταινίας, ίσως κληθεί να θέσει μια σοβαρή ερώτηση: "Είμαι ο Κύριος του εαυτού μου;" (- Andrei Serban, Opera & Theatre Director.)

Παρακάτω ακολουθεί η μετάφραση από την ταινία του Cyril Lanier, την οποία μπορείτε να παρακολουθήσετε στο ιστολόγιο μου με τις ταινίες (πραγματικά μπορεί να αλλάξει την ζωή σας!). Η γλώσσα είναι αγγλικά και δυστυχώς δεν υπάρχουν υπότιτλοι. Για την ακρίβεια δεν μπόρεσα να βρω την ταινία πουθενά στο διαδύκτιο παρά μόνο για αγορά σε βιντεοκασσέτα. Θεωρείστε το ένα κέρασμα για τα επικείμενα γενέθλια μου...

*** Ανανέωση: Η ταινία με ελληνικούς υπότιτλους εδώ. ***

Ο Κύριος της Άμαξας.

(Σενάριο: Cyril Lanier, Gerard Deppierraz, Juan Martinez)

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

Πράξη 1

ΑΜαξάς: Κύριε! Φτάσαμε!
(ανοίγει την πόρτα και ένα τσούρμο άνθρωποι βγαίνουν από μέσα. Ένας νεαρός ζωγράφος, ένας αστυνομικός, ένας παπάς, μια κυρία με το παιδί της, ένας πλούσια ντυμένος κύριος συνοδευόμενος από μια κυρία) (Μένει μόνος του, να απορεί και να εξετάζει την άμαξα)

Πράξη 2

ΑΜ#2: Γειά σου. Τι τρέχει;
ΑΜ: Οταν άνοιξα την πόρτα της άμαξας ο Κύριος μου δεν ήταν μέσα. Δεν ξέρω τι έχω γίνει. Δεν ξέρω προς τα που να στραφώ.
ΑΜ#2: Κουταμάρες. Καταρχήν, εγώ είμαι ο Κύριος της άμαξας μου. Ο κύριος του κόσμου σήμερα είναι αυτό (βγάζει πουγγί) τα λεφτά. Γειά σου.

Πράξη 3

ΑΜ: Πες τε μου κύριε, έχετε εσείς Κύριο;
ΑΜ#3 (πίνει από μπουκάλι): Φυσικά κύριε. Και δύο μάλιστα. Είναι αυτό το ζευγάρι που κάθεται εκεί. Η Κυρία μου είναι από τις σπουδαιότερες κυρίες αυτής της πόλης. Και όσο για τον Κύριο μου, οι ικανότητες στη γνώση του ξεπερνούν οποιουδήποτε άλλου σ'αυτήν την πόλη.. Στην πραγματικότητα είμαι δεμένος μαζί τους ψυχή και πνεύματι. Κοίτα σε φωνάζουν Πήγαινε λοιπόν.

Πράξη 4

ΑΜ: Κυρία μου, Κύριε.
Κος: Κάτσε παρακαλώ, καλέ μου άνθρωπε.. Λοιπόν φίλε μου, σε τι οφείλουμε την τιμή;
ΑΜ: Ε, δεν είμαι και πολύ σίγουρος. Άνοιξα την πόρτα της άμαξας και ο Κύριος μου δεν ήταν εκεί. Στη θέση του ήταν ένα μάτσο ξένοι. Στα αλήθεια δεν ξέρω τι να κάνω.
Κα: (Γελώντας). Είναι αλήθεια. Είσαι ένα λυπητερό θέαμα αν αναλογιστούμε και την κατάσταση που βρίσκονται τα ρούχα σου.
Κος: (Γελώντας) Ώστε είσαι λίγο χαμένος. Ξέραμε ότι θα έρθεις και σε περιμέναμε. Μπορούμε να κάνουμε τα πάντα για εσένα. Άν έρθεις με εμάς δεν θα ξανανιώσεις χαμένος ποτέ. Κοίτα, κοίτα αυτόν τον άνθρωπο (δείχνει τον ΑΜ#3). Κοίτα πως αυτός βλέπει τον εαυτό του. (μεταμορφώνεται σε καλοντυμένο, το μπουκάλι γίνεται χρυσό ραβδί)
Κος: Ας σου προτείνουμε να γίνουμε εμείς οι Κύριοι σου. Θα δουλέυεις μαζί μας, για εμάς. Το μόνο που σου ζητάμε για αντάλλαγμα είναι να μας ανήκεις ψυχή και σώματι. Λοιπόν τι λες; Δεν είναι μια δελεαστική πρόταση; (Ο ΑΜ. φεύγει) Καλά λοιπόν Αμαξά. Στο επανειδείν, εσύ χάνεις.

Πράξη 5

ΧΩρικός: Τι τρέχει Κύριε δεν δείχνετε και πολύ καλά.
ΑΜ: Είναι αυτό το φρικτό ζευγάρι εκεί.
ΧΩ: Ω, ναι καταλαβαίνω... Πλησίαστε Κύριε. (του ψυθιρίζει:) Τους έχω δώσει παρατσούκλια. Αυτόν το φωνάζω Κύριο Αυτάρεσκο και αυτήν Κυρία Ματαιοδοξία. Όχι και άσχημα, ε; Πήγαινε να μιλήσεις σε αυτόν. (δείχνει ΑΜ#4) Ξέρει τα πάντα.
ΑΜ: Ευχαριστώ κύριε.

Πράξη 6

ΑΜ: Και εσάς κύριε, ποιός είναι ο Κύριος σας;
ΑΜ#4: Ω, ο Κύριος μου; Αυτή είναι μια πολλή καλή ερώτηση. Αλλά αν την κοιτούσαμε από μια πιο αφηρημένη σκοπιά; Φιλοσοφικά για να ανεβάσουμε και το επίπεδο της συζήτησης. (ανοίγει ένα βιβλίο) Εδώ είμαστε: "Όταν ο άνθρωπος συνειδητοποιήσει ότι του λείπει κάτι βασικό που θα του δώσει νόημα σε όλη του την ζωή, τότε μπορεί να ξεκινήσει την αναζήτηση για την εύρεση του εσωτερικού του Κυρίου." Λοιπόν τι νομίζεις;
ΑΜ: Δεν είμαι σίγουρος ακριβώς. Αλλά μοιάζετε να έχετε πολλές γνώσεις.
ΑΜ#4: Και εσύ είσαι έξυπνος άνθρωπος. Καλωσήρθες στην παρέα των λογικά σκεπτόμενων ανθρώπων, αυτών που βασίζονται σε βιβλία. (ανοίγει την πόρτα από την άμαξα και πέφτουνε βιβλία στο δρόμο) (μαζεύοντας τα βιβλία) Πάντα το ίδιο συμβαίνει όταν έχεις πολλά θέματα, μπερδεύονται μεταξύ τους...
ΑΜ: Θεέ και Κύριε (κοιτώντας το εσωτερικό της άμαξας που είναι γεμάτο βιβλία).
ΑΜ#4: (αρνούμενος να πάρει πίσω ένα βιβλίο που μάζεψε από κάτω ο ΑΜ.) σε παρακαλώ κράτησε το είναι δικό σου.
ΑΜ: Αλλά ...δεν έχεις καθόλου χώρο για τον Κύριο σου στην άμαξα!
ΑΜ#4 (ξαναρίχνοντας τα βιβλία) Τι;
ΑΜ: (φεύγοντας) Συγνώμη κύριε αλλά ψάχνω τον Κύριο μου.

Πράξη 7

ΑΜ: (καθισμένος σ'ένα παγκάκι διαβάζει το βιβλίο που του έδωσε ο ΑΜ#4. Ο τίτλος είναι ο Κύριος της άμαξας) "Πριν καιρό ο άνθρωπος λάτρευε τον Ήλιο σα Θεό και το ξημέρωμα θεωρούνταν ιερό. (σκέφτεται) Τα αρχαία χρόνια η πορεία του Ήλιου συχνά παρομοιαζόταν με μία άμαξα που την τραβούσαν φτερωτά άλογα, οδηγούμενη από τον Θεό Ήλιο. Σύμφωνα με αρχαίες παραδόσεις ο άνθρωπος περιέχει μέσα του τον ήλιο, τους πλανήτες όλο το σύμπαν. Στην αρχαία Ινδία, στα ιερά κείμενα η μορφολογία του ανθρώπου συγκρίνεται μ'αυτήν μιας άμαξας. Μόνο ο Εαυτός σαν Κύριος της άμαξας ξέρει το σκοπό του ταξιδιού της ζωής. 25 αιώνες μετά ο σκεφτόμενος άνθρωπος του Ροντέν (άγαλμα-φωτογραφία) μοιάζει να δίνει ένα σύμβολο της αμηχανίας του ανθρώπου αντιμέτωπος με την μοίρα του. Προσαρμόζοντας στην κατανόηση του σύγχρονου ανθρώπου, αυτή η παλιά παράδοση, παίρνει την μορφή μιας άμαξας σαν αυτές που κάποιος μπορεί να δει στους δρόμους της πόλης μας. Σ'αυτήν την αλληγορία η άμαξα είναι το σώμα. Το άλογο αντιπροσωπεύει τα συναισθήματα, το τι νιώθουμε. Όσο για τον αμαξά, αυτός αντιπροσωπεύει το μυαλό, το πνεύμα. Μόνον ο Κύριος που βρίσκεται μέσα στην άμαξα ξέρει το τέλος του ταξιδιού. Πολλές φορές όμως αυτός ο Κύριος απουσιάζει και έχει αντικατασταθεί από ένα αριθμό μικρών κυρίων. Ό αμαξάς και το άλογο μιλάνε διαφορετικές γλώσσες και συχνά δεν καταλαβαίνουν ο ένας τον άλλο. Ό αμαξάς χρησιμοποιεί λέξεις και ιδέες. (εμφανίζονται οι λέξεις - ιδέες; επιστήμες, πρόοδος, ισότητα, αγάπη, ελευθερία) Όταν δεν υπάρχει Κύριος, η σκέψη ενισχυμένη από τις βεβαιότητές της, πιστεύει ότι μόνο αυτή ξέρει τι είναι η πραγματικότητα."
ΑΜ: (περπατώντας) Έχω μπερδευτεί: Οι λέξεις, το άλογο, η άμαξα.... Οι λέξεις δεν φτάνουν για να σκεφτείς... Έχω άραγε πραγματικά Κύριο; Ξέρω τι είναι η σκέψη; Δεν έχω την παραμικρή ιδέα. (φτάνει στο άγαλμα του Ροντέν και κοιτά.) Ο σκεπτόμενος άνθρωπος. Πρέπει να είναι κάποιο είδος ...ειδικού! Αυτό είναι. Κάθεται. Αλλά εγώ; Σκέφτομαι; Τι περίεργη στάση!
ΑΜ: (κάθεται στην άμαξα και προσπαθεί να πάρει την πόζα του αγάλματος) Ναι, κάπως έτσι. Ωραία, τώρα σκέφτομαι... Χμμ ναι, σκέφτομαι (πέφτει στα γόνατα και κοιμάται).
ΑΜ: (ονειρεύεται: το άγαλμα, από πίσω του η γη. Το άγαλμα ζωντανεύει τον παίρνει στα χέρια του και τον σηκώνει. Βλέπει τον ήλιο και το άρμα του Θεού ήλιου. Μια σκάλα που οδηγεί στα αστέρια και σ'ένα φτερωτό άλογο.Ανεβαίνει στην κορυφή. Ακούγεται μια φωνή:) "Πάνω σου, όπως και στο βάθος της ύπαρξης σου, υπάρχει ένας κόσμος σιωπής που εμφανίζεται σαν ένα έσχατο μυστικό και μια πηγή που δεν μπορείς να αγγίξεις, χωρίς σχήμα, χωρίς χρόνο. Έτσι όταν κοιμάσαι ξαφνικά μεταφέρεσαι σε μακρινή εξορία. Δεν νομίζεις πια ότι ήταν μια ψευδαίσθηση. Ψευδαίσθηση είναι να πιστεύεις ότι ο ορατός (δρόμος;) είναι πιο αληθινός από το κρυμμένο χρυσάφι.

Πράξη 8

ΑΜ: (ξυπνάει και βλέπει ένα μαρμάρινο φτερωτό άλογο όπου μια όμορφη κυρία βάζει λουλούδια στην βάση του. Το άλογο ζωντανεύει και κουνάει τα φτερά του. Ο αμαξάς παίρνει την άμαξα και κατευθύνεται προς τα εκεί. Λίγο πριν φτάσει το άλογο αρχίζει να χλιμιντρίζει και δεν θέλει να προχωρήσει. Ο αμαξάς το χτυπάει και βρίζει, προσπαθεί ο ίδιος να σπρώξει την άμαξα, αλλά μετά από λίγο, εξαντλημένος κάθεται να ξαποστάσει. Ένας άνθρωπος ντυμένος Πέρσης πλησιάζει.)
ΠΕ: Τι σου συμβαίνει;
ΑΜ: Είναι το άλογο μου. Δεν με υπακούει πια.
ΠΕ: Ναι, καταλαβαίνω. Σκέφτηκες ότι το μέρος που θέλεις να πας είναι ίσως επικίνδυνο γι'αυτό (άλογο). Δεν θα τα καταφέρεις ποτέ με την δική σου μόνο δύναμη. Ειδικά αν σκεφτείς ότι έχει να μεταφέρει όλα αυτά τα πράγματα. (Η άμαξα εμφανίζεται γεμάτη αντικείμενα, όπως αποσκευές, χρηματοκιβώτιο)
ΑΜ: Κύριε δεν ξέρω ποιός είστε αλλά χαίρομαι που σας γνωρίζω. (Γυρνώντας και κοιτώντας την άμαξα βλέπει για πρώτη φορά όλα αυτά που κουβαλάει. Έκπληκτος αναφωνεί:) Τι είναι όλα αυτά; Ποτέ μου δεν ήξερα ότι κουβαλούσα τόσα πράγματα!
ΠΕ: Ναι είναι αλήθεια, κάθε άνθρωπος κουβαλάει πολλά περισσότερα απ'όσα μπορεί ποτέ να φανταστεί. Αλλά υπάρχουν φορές που μπορεί να το συνειδητοποιήσει.
ΑΜ: Ναι αλλά τι να κάνω. Δεν έχω Κύριο, το άλογο μου δεν κάνει βήμα και τώρα έχω να κουβαλήσω και όλα αυτά τα πράγματα.
ΠΕ: Νεαρέ μου, πρώτα απ'όλα πρέπει να μάθεις να μιλάς την γλώσσα του αλόγου σου. Δεν το καταλαβαίνεις. Και σχετικά με τις αποσκευές σου, όταν θα βρεις τον Κύριο σου θα ξέρει τι να κάνει μ'αυτά. Πάρε αυτό. (του δίνει μιά πέτρα) Είναι μια πέτρα της μνήμης. Θα σε βοηθήσει να θυμάσαι την ουσιώδη ερώτηση που βρίσκεται μέσα σου.
ΑΜ: Την ουσιώδη ερώτηση;
ΠΕ: Γειά σου νεαρέ φίλε μου και καλή τύχη.
ΑΜ: Κύριε, μα ποιός είστε; Πως πρέπει να χρησιμοποιήσω την πέτρα της μνήμης; (Ο Πέρσης απομακρύνεται και ο αμαξάς πηγαίνει στο άλογο του)

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

Πράξη 1

ΑΜ: (μιλώντας και χαϊδεύοντας το άλογο) Φίλε μου ντρέπομαι. Έλα πάμε. Σιγά σιγά. Έτσι μπράβο. (φτάνοντας κοντά στο φτερωτό άγαλμα βλέπει τον φύλακα που προχωράει πάνω κάτω με στρατιωτικό βηματισμό. Κοιτώντας το άλογο μονολογεί:) Θα βρώ άραγε το μονοπάτι που οδηγεί στον Κύριο μου; Η νεαρή γυναίκα δεν είναι πια εδώ. (πλησιάζει κι άλλο, αλλά τον σταματάει ο φύλακας.)
ΦΥ: Σταμάτα. Υποτίθεται ότι πρέπει να εμποδίζω οποιονδήποτε προσπαθήσει να πλησιάσει το άγαλμα.
ΑΜ: Κύριε είναι αδύνατο. Πρέπει οπωσδήποτε να μπω και να δω αυτό το άγαλμα.
ΦΥ: Όχι αποκλείεται. Απαγορεύεται οριστικά και αμετάκλητα. (τρέχει και και γυρνάει ένα μοχλό που κατεβάζει μια μπάρα που μπλοκάρει την είσοδο στο χώρο του αγάλματος. Ο αμαξάς φεύγει.)

Πράξη 2

ΑΜ: (κάτω από ένα ξεραμένο δέντρο αναστενάζει και μονολογεί:) Νοιώθω σαν αυτό το δέντρο, χωρίς φύλλα, γεμάτος κόμπους. (βγάζει την πέτρα της μνήμης και διαλογίζεται:) Τι μου είχε πει αυτός ο γέρος Πέρσης; Α ναι, να θυμάμαι την ουσιώδη ερώτηση. (σκέφτεται τους πολλούς κυρίους που βγήκαν από την άμαξα στην πρώτη πράξη του πρώτου μέρους. Ένας ήταν ζωγράφος ο οποίος ζωγραφίζει και τον κοιτάει, ο άλλος ήταν ο φύλακας που δεν τον άφησε να προχωρήσει προς το άγαλμα. Ένας άλλος ήταν ένας παπάς που τώρα χτυπάει μια καμπάνα και τον κοιτάει. Ήταν και μια κυρία με το παιδί της που τώρα κάνουν κούνια και μόλις τον βλέπουν αρχίζουν να πλησιάζουν. Όλοι αρχίζουν να πλησιάζουν. Το ίδιο συμβαίνει και με τον πλούσια ντυμένο κύριο που συνοδεύεται από μια κυρία. Ο αμαξάς δεν δίνει σημασία και συνεχίζει να διαλογίζεται:) Που μπορεί να βρεθεί η ουσιώδης ερώτηση;

Πράξη 3

ΑΜ: (Ξαφνικά βρίσκεται σε ένα περίεργο μέρος με προτομές σοφών και περικυκλωμένο με νερό. Κατεβαίνει και πλησιάζει ένα άνθρωπο-φρουρό με καλυμένο με πανοπλία.)
ΦΡ: Είμαι ο φρουρός αυτού του μέρους. Τι αναζητάς;
ΑΜ: Αναζητώ αυτό που είναι το πιο πολύτιμο για εμένα αλλά που δεν μπορώ να φτάσω.
ΦΡ: Η πέτρα της μνήμης σε έφερε εδώ; σ'αυτό το μέρος που βρίσκεται ανάμεσα σε δύο κόσμους. Ο χώρος που τώρα ανοίγεται μέσα σου είναι άχρονος. Μπορεί να βρεις αυτό που ψάχνεις αλλά γι'αυτό θα χρειαστείς το κλειδί. Και το κλειδί εμπλέκει το άλογο.
ΑΜ: Αλλά πως θα το βρω; Πράγματι είδα ένα φτερωτό άλογο στο όνειρο μου. Μιλούσε με την γλώσσα του Κυρίου μου. Και μετά ήταν και αυτή η όμορφη νεαρή κοπέλα στο άγαλμα του φτερωτού αλόγου. Είμαι σίγουρος ότι κινήθηκε... Αλλά δυστυχώς δεν μπόρεσα να φτάσω κοντά τους.
ΦΡ: Είναι αλήθεια. Αυτό που μας είναι το πιο πολύτιμο, το βρίσκουμε σχεδόν αδύνατο να το φτάσουμε. Κοίτα γύρω σου. Όλοι αυτοί που βλέπεις (δείχνει με το σπαθί του τις προτομές σοφών) έχουν νιώσει μέσα τους αυτή την βαθειά λαχτάρα της ύπαρξης, που σκοπό έχει να τους ενώσει με την από καιρού χαμένη ενότητα τους. Πολλοί από αυτούς έχουν αφήσει σημάδια. Μια μαρτυρία της αναζήτησης τους. (ο αμαξάς κοιτάει τις προτομές του Δάντη και του Σωκράτη όσο ο φρουρός συνεχίζει:) Το παράδειγμα τους μπορεί να βοηθήσει άλλους αναζητητές. Κι όμως, ο καθένας πρέπει να ζήσει την δική του εμπειρία. Η αναζήτηση σου έχει γίνει ένας αγώνας ενάντια στη λήθη. Μιά μάχη που συντελείται κυρίως μέσα σου. Πρέπει να πεθάνεις σε σχέση με όλα αυτά που ξέρεις για να μπορέσεις να βρεις ένα μονοπάτι. Είναι πραγματικά ένα μεγάλο μυστήριο. Τώρα, πρέπει να γίνεις πολεμιστής. Πάρε αυτό το σπαθί και μάθε να πολεμάς (τον απειλεί με το σπαθί).
ΑΜ: Ω! όχι. Δεν ξέρω να το χρησιμοποιώ.
ΦΡ: Δεν έχεις άλλη επιλογή. Δεν μπορείς να γυρίσεις πλέον πίσω. (η μάχη αρχίζει και μετά από λίγο ο αμαξάς πεθαίνει. Ο φρουρός βγάζει την περικεφαλαία του και αποκαλύπτει το πρόσωπο του αμαξά)

Πράξη 4

ΑΜ:(ο αμαξάς πολεμιστής, πέρνει την άμαξα και ενώ προχωρεί βλέπει σε ένα μονοπάτι την όμορφη γυναίκα. Προσπαθώντας να την ακολουθήσει περνά μέσα από μια χαμηλή αψίδα όπου πέφτουν και όλες οι αποσκευές που υπήρχαν πάνω στην άμαξα. Προχωρώντας κι άλλο βρίσκει την γυναίκα, η οποία στέκεται πίσω από το άγαλμα του φτερωτού αλόγου. Του δίνει ένα κλειδί και ανοίγει την καγκελόπορτα όπου μέσα βρίσκεται το άλογο. Το άλογο ζωντανέυει και η σκηνή μεταφέρεται στο τέλος της δεύτερης πράξης του δεύτερου μέρους Εκεί που κάτω από το ξεραμένο δέντρο κρατώντας την πέτρα της μνήμης είχε αρχίσει να διαλογίζεται.)
(Εκεί το δέντρο έχει γεμίσει με φύλλα, οι αποσκευές βρίσκονται στο έδαφος και όλοι οι μικροί πρώην κύριοι του παρακολουθούν τον αμαξά να φεύγει. Ο αμαξάς απομακρύνεται ακολουθώντας το φτερωτό άλογο...)

Πράξη 5

ΑΜ: (Το φτερωτό άλογο τον οδηγεί σε μια πηγή απ'όπου ξεπροβάλλει κάτι σαν ναός. Ο αμαξάς με την άμαξα και το άλογο του, πετάνε προς αυτόν και μπαίνουν μέσα. Στην συνέχεια ο ναός εξαφανίζεται στο βάθος)
ΚΥριος: Ο χώρος μέσα μας είναι τόσο απέραντος όσο ο χώρος έξω από εμάς. Υπάρχει μια δύναμη που να οδηγεί πίσω στην πηγή;
ΑΜ: (Η άμαξα πλησιάζει στη σκηνή της πρώτης πράξης του πρώτου μέρους και σταματά.)
Κύριε! Φτάσαμε!