Συνέντευξη Γ. Κασπάρωφ

To παρακάτω είναι ένα απόσπασμα από το Άλλο Βήμα. Συνέντευξη του Θ. Λάλα με τον σκακιστή Γ. Κασπάρωφ. Μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη με περιεχόμενο, πνευματικό, φιλοσοφικό, πολιτικό κά. Μπορείτε να την διαβάσετε όλη εδώ.

Καλή ανάγνωση!

Οταν λέτε ότι παλαιότερα οι άνθρωποι που ασχολούντο με το σκάκι δεν ήταν έτσι,τι εννοείτε; Δεν μου απαντήσατε πριν...

«Κάποτε οι κορυφαίοι ­ όχι μόνο στο σκάκι, σε όλους τους χώρους ­ ήταν ή φρόντιζαν να είναι και πνευματικοί άνθρωποι. Η κορυφή είναι πολύ επικίνδυνο πράγμα... Αν δεν συνοδεύεται από πνεύμα, ευφυΐα, μπορεί να μετατρέψει την ικανότητα κάποιου από θετική σε καταστρεπτική... Για μένα ο κορυφαίος σε κάτι απαιτείται να είναι και ένας σημαντικός διανοούμενος... Μόνο έτσι γίνεται χρήσιμος... Εχει έναν λόγο που έφθασε στην κορυφή... Η κορυφή δεν είναι το ζητούμενο, είναι η αρχή για να πετύχεις για τους γύρω ό,τι εμποδίζουν οι έχοντες την εξουσία να γίνει... Γι' αυτό και κάποτε το σκάκι ήταν ένας πολύ ενδιαφέρων χώρος... Γιατί οι κορυφαίοι σε αυτόν τον χώρο ήταν πνευματικοί άνθρωποι... διανοούμενοι... Ο Λέσκερ ήταν ένας φιλόσοφος που είχε σπουδάσει μαθηματικά... Ο Αλιέχιν ήταν σπουδαίος νομικός... Ξέρετε πόσες γλώσσες μιλούσε ο Αλιέχιν; Ευρείας παιδείας άνθρωπος που ανάμεσα στα άλλα ήταν και κορυφαίος σκακιστής... Ο Καπαμπλάνκα, ο Ούβε, ο Μποτβίνικ ήταν πνευματικοί άνθρωποι... Είχαν να πουν κάτι πέρα από το σκάκι... Δυστυχώς η νέα γενιά σκακιστών είναι αμόρφωτοι, δεν έχουν σπουδάσει τίποτε άλλο και από παιδιά παίζουν σκάκι, σκάκι, σκάκι... Αυτό είναι το νερό τους, η τροφή τους».

Το λάθος σε μια παρτίδα σκάκι έχει την ίδια σημασία για σας με το λάθος στη ζωή;

«Ο ορισμός του σκακιστικού λάθους είναι ξεκάθαρος... ενώ ο αντίστοιχος ορισμός στη ζωή δεν είναι διόλου ξεκάθαρος... Στη ζωή συχνά κάτι που θεωρείται λάθος από μια οπτική γωνία δεν είναι λάθος από μιαν άλλη... Αρα στη ζωή όλα είναι σχετικά... Γι' αυτό και περισσότερο λυπούμαστε για αυτά που δεν κάναμε παρά για τα λάθη μας! Ισως αυτό συμβαίνει γιατί συχνά στη ζωή το λάθος πληρώνεται επί πιστώσει... Ενώ στο παιχνίδι, στο σκάκι, η πληρωμή του λάθους είναι πάντοτε τοις μετρητοίς! Μπορεί ένα λάθος στη ζωή να μην το πληρώσεις και ποτέ... να σου χαριστεί... Γιατί οι κανόνες της είναι πιο χαλαροί... Ενώ στο σκάκι, όπως σε κάθε παιχνίδι, οι κανόνες είναι αυστηροί...».

­ Θα ήταν καλύτερη η ζωή μας αν καθοριζόταν από αυστηρούς κανόνες;

«Θα ήταν πιο φασιστική... Η κοινωνία είναι ένα μοντέλο πολύ μεγάλο που έχει ανάγκη μια χαλαρότητα στους κανόνες για να μη δημιουργεί ασφυγξία... Η κοινωνία καλείται να ανεχθεί δισεκατομμύρια διαφορετικές οπτικές για το ίδιο πράγμα... Είναι αναγκαίοι κάποιοι κανόνες αλλά η εφαρμογή τους απαιτεί μια χαλαρότητα, μια εξέταση ειδική για τον καθένα, όταν το πρόστιμο, η πληρωμή, είναι καθοριστικά. Αν στο σκάκι η ήττα είναι η άμεση πληρωμή του λάθους σου, στη ζωή δεν μπορεί να είναι το ίδιο... Γιατί ήττα στη ζωή είναι ένα είδος θανάτου πρόωρου!».

Τώρα καταλαβαίνω την ευαισθησία που έχετε δείξει τα τελευταία χρόνια για τοΣαράγεβο. Σας θυμίζει προφανώς τη γενέτειρά σας... Σε τι μοιάζουν αυτές οι δύο πόλεις;

«Και το Σαράγεβο ήταν μια πολυεθνική πόλη... Για μένα οι πολυεθνικές πόλεις είναι η ανάσα αυτού του κόσμου... Ο κόσμος μας ανασαίνει όταν σε μια πόλη ζουν μαζί συμφιλιωμένοι διάφοροι πολιτισμοί. Αυτό είναι το ζητούμενο για μένα... Να συναντηθούμε... Να συναντηθούν οι πολιτισμοί και να πιουν μαζί καφέ μιλώντας ο καθένας για τον Θεό του... Οι ισχυροί φοβούνται όταν τα βρίσκουν μεταξύ τους οι Θεοί... Γιατί για τους ισχυρούς οι Θεοί υπάρχουν για να χωρίζουν τον κόσμο και όχι για να τον ενώνουν... Και οι ισχυροί θέλουν τον κόσμο χωρισμένο σε χίλια κομμάτια... Ετσι τον εξουσιάζουν καλύτερα... Το Σαράγεβο, όπως και το Μπακού, ήταν οι πόλεις όπου συναντιόνταν και γλεντούσαν οι Θεοί... Στο Μπακού, οι Εβραίοι, οι Αρμένιοι, οι Ρώσοι, οι μουσουλμάνοι ζούσαν παρέα. Οπως και στο Σαράγεβο. Μόνο που τα θύματα στο Μπακού ήταν οι Αρμένιοι και στο Σαράγεβο οι Βόσνιοι. Και οι θύτες στο Σαράγεβο δεν ήταν οι μουσουλμάνοι αλλά οι χριστιανοί Σέρβοι...».

Και όμως, πολλοί σήμερα πιστεύουν ότι οι Σέρβοι θεωρούσαν το Σαράγεβο υψηλήςστρατιωτικής σημασίας... γι' αυτό έγινε και όλο αυτό το κακό...

«Διαφωνώ... Το κακό έγινε για να διαλυθεί μια κοινωνία που στην καθημερινότητά της συνέθετε πολλούς διαφορετικούς πολιτισμούς. Ο πολιτισμός είναι πιο ισχυρό όπλο από τα στρατιωτικά όπλα... Αν οι πολιτισμοί συναντηθούν και τα βρουν οι ψυχές των ανθρώπων, από όπου και αν προέρχονται, νιώθουν όλο και λιγότερη ανασφάλεια, όλο και λιγότερο φόβο. Αν ένας άνθρωπος από ένα ορεινό χωριό της Ελλάδας βρεθεί ξαφνικά στο κέντρο της Νέας Υόρκης και επιβιώσει παρ' όλο το αρχικό σάστισμα, να ξέρετε ότι αυτός ο άνθρωπος είναι πιο δυνατός από κάποιον άλλον που έχει στο χέρι του ένα όπλο! Γι' αυτό και οι πιο δυνατές κοινωνικές τάξεις, σε κάποιες χώρες που το επέτρεψαν, ήταν πάντα οι τάξεις των μεταναστών... Ο μετανάστης έχει πολύ πιο έντονη την ελπίδα, την ανάγκη, τον φόβο... Ολα είναι σε ένταση και ψάχνει να βρει με μεγαλύτερη αγωνία τα κοινά από ό,τι τις διαφορές του με τους άλλους... Δεν είναι τυχαίο, τώρα, όπου οι ισχυροί του κόσμου θέλουν τις κοινωνίες πιο ανταγωνιστικές, πιο εχθρικές, αφήνουν να εκφράζονται φανερά και ενθαρρύνουν τις εθνικιστικές τάσεις και τις φυλετικές διακρίσεις».

Οταν εσείς λέτε ότι το ταλέντο είναι η ικανότητα που έχουν κάποιοι άνθρωποι ναείναι δημιουργικοί σε κάτι, τι εννοείτε; Εννοείτε ότι αυτή η ικανότητα είναιέμφυτη; Με αυτή την ικανότητα κάποιοι γεννιούνται;

«Ναι, είναι χάρισμα του Θεού σε κάποιους... Δεν υπάρχει αμφιβολία... Γεννιέσαι ταλαντούχος... Γεννιέσαι κατ' επέκταση επικίνδυνος... Βέβαια ο αριθμός αυτών που γεννιούνται ταλαντούχοι είναι πολύ μεγάλος... Δυστυχώς όμως, ελάχιστοι ταλαντούχοι αναπτύσσουν το ταλέντο τους... Το ταλέντο θέλει να το θρέψεις για να φανεί... Κάθε μέρα θέλει τροφή... Ενας ταλαντούχος πρέπει να δουλεύει πολύ περισσότερο από έναν άλλον κοινό άνθρωπο... Γιατί πρέπει, εκτός από τον βιοπορισμό του σώματός του, να θρέψει και το ταλέντο του...».