Η Μηχανή και η ελευθερία των επιλογών μας

Σας έχω εκμυστηριευτεί τις σπουδές μου πάνω στην ελευθερία. Μια από τις έννοιες λοιπόν της ελευθερίας την οποία θα ήθελα να βάλουμε στο μικροσκόπιο είναι η ελευθερία της επιλογής. Και πιο συγκεκριμένα αν και πόσο έχουμε αυτήν την ελευθερία σήμερα. Απλούστατα γιατί χωρίς ελευθερία επιλογής δεν υπάρχει ελευθερία.

Κοιτάξτε γύρω σας για την απάντηση. Είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε ένα σωρό πράγματα που δεν μας αρέσουν στη δουλειά μας, στις σχέσεις μας. Έχουμε συνηθίσει να κάνουμε πολλά πράγματα και δεν αναρωτιώμαστε πλέον για την χρησιμότητα τους. Τα πάθη και οι πόθοι, μας οδηγούν τυφλά σε πράξεις αποτρόπαιες. Η λογική μας, αυτή που μας ξεχωρίζει από το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο, αμφισβητείται απ'όλα τα παραπάνω. Αυτά όμως ίσως είναι γνωστά για να ασχοληθούμε μαζί τους.
Υπάρχει κάτι χειρότερο που αναδύεται και θεριεύει όλο και περισσότερο, όσο το τρέφουμε με την συμπεριφορά μας. Αυτό είναι η Μηχανή.Και με αυτήν την λέξη δεν εννοώ μόνο την τεχνολογία. Η Μηχανή περιλαμβάνει τους αληθινούς ιδιοκτήτες της Γης, τις υπόδουλές τους κυβερνήσεις αλλά και εμάς τους ίδιους με την επίκτητη συμπεριφορά μας. Η Μηχανή έχει πολλούς πιστούς. Όλοι μας την λατρεύουμε και την υπακούμε. Φτιάχτηκε από εμάς, για εμάς και οι αγαπημένές της λέξεις είναι το: εύκολα, γρήγορα και για το καλό μας. Η ταχύτητα (εξοικονόμηση χρόνου) και η βόλεψη μας. Τι άλλο να ζητήσει κανείς; Αυτό είναι το τραγούδι των σύγχρονων σειρήνων που μας έχει γοητεύσει και σαν ρομποτάκια το επαναλαμβάνουμε κάθε μέρα, για όλα τα προϊόντα της Μηχανής. Ναι σας ακούω παντού να μιλάτε με δέος για το τάδε αυτοκίνητο, το δείνα μοντέλο κινητού, εκείνον τον υπολογιστή, το φοβερό εκείνο κόμμα που θα μας σώσει ή τον νόμο που θα κάνει την ζωή μας πιο ασφαλή, να βάλουμε την υπογραφή μας για να σώσουμε την φάλαινα, να ενωθούμε ή να κάνουμε μια οργάνωση ή μια ομάδα για να διεκδικήσουμε τα τάδε δικαιώματα κ.ο.κ. Και σίγουρα το έχω κάνει και εγώ πολλάκις. Αυτό που δεν συνειδητοποιούμε όμως είναι ότι η Μηχανή ενώ χρησιμοποιεί τα γλυκόλογα για να μας πείσει ότι κάτι είναι για το καλό μας, στην πραγματικότητα, μας στερεί τις επιλογές μας και συνεπώς την ελευθερία. Και δεν μιλώ για τις επιπτώσεις στην υγεία που σίγουρα έχουν επίδραση στην ελευθερία μας. Ούτε για την αντικατάσταση της ανθρώπινης εργασίας από μηχανές που συρρικνώνει την ελευθερία των ολοένα και αυξανόμενων ανέργων και των ολοένα και λιγότερων εργαζομένων. Αυτά είναι μακροχρόνιες ή έμμεσες επιπτώσεις. Εγώ μιλάω για τις άμεσες. Αυτές τις ελευθερίες που αποποιούμαστε με την χρησιμοποίηση της Μηχανής. Σημαντικό είναι δε ότι τις περισσότερες φορές δεν έχουμε άλλη επιλογή, ή πιεζόμαστε για διάφορους λόγους κάθε φορά, να επιλέξουμε έτσι. Για παράδειγμα:

• με το κινητό ξέρουν τι λες, ποιόν γνωρίζεις και που βρίσκεσαι ανά πάσα στιγμή,
  
• με την πιστωτική κάρτα τι αγοράζεις, που το αγοράζεις, πόσο συχνά το αγοράζεις,
  
• με τον υπολογιστή ξέρουν πλέον τι κάνεις και τι σκέφτεσαι.
  
• με τις τεχνητές ανάγκες που σου δημιουργούν σε οδηγούν στα δάνεια. Με αυτά και την βοήθεια των "νόμων" σε δένουν χειροπόδαρα.
  
• Την γνώση σου και την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης την αφήνεις στο σχολείο την οποία - ακόμα και αν δεν δέχεσαι ότι το μόνο που κάνει είναι να βγάζει άβουλα ρομποτάκια - παρατάς μόλις αποφοιτήσεις ή την ονομάζεις πληροφόρηση.
  
• Η υγεία σου επαφίεται στον ετοιμοπόλεμο (όπως μας λένε) κρατικό μηχανισμό, στα φάρμακα της Μηχανής και στους γιατρούς - αντιπροσώπους των φαρμακοβιομηχανιών.
  
• Η πληροφόρηση σου γίνεται από 10 ειδησιογραφικά πρακτορεία απ'όλο τον κόσμο από πουλημένους στη Μηχανή δημοσιογράφους και οι ειδήσεις του ενός καναλιού από το άλλο διαφέρουν μόνο στη σειρά.
• Η Μηχανή αποφασίζει ακόμα και το τι θα φας. Μεταλλαγμένα τρόφιμα, συντηρητικά και χίλια δύο άλλα χημικά σερβίρονται κάθε μέρα στο τραπέζι σου, ενώ φυσικές ουσίες που θα μπορούσαν να εξερευνηθούν ως προς τις ευεγερτικές τους ιδιότητες θάβονται, απαγορεύονται ή γελιοποιούνται. (codex alimentarius)
• Τα ευαίσθητα προσωπικά σου δεδομένα πωλούνται σε τρίτους.
• Η Μηχανή σε υποχρεώνει να χρησιμοποιείς τον ελεύθερο χρόνο σου κάνοντας πράγματα για τα οποία υπήρχαν άνθρωποι που σε εξυπηρετούσαν παλαιότερα. Έχεις γίνει σκλάβος του self-service. Για παράδειγμα κλείνεις εισητήρια από το διαδύκτιο, παίρνεις πλέον μόνος σου λεφτά από τα ΑΤΜ, μιλάς σε άψυχους αυτόματους τηλεφωνητές πατώντας πλήκτρα, σκανάρεις μόνος τα προϊόντα στο σουπερμάρκετ κοκ.
  
• Οι κάμερες μπορούν να σε παρακολουθούν στους δρόμους προς το παρόν, ενώ ήδη παρακολουθούνται 2.οοο -αριθμός που σχεδιάζεται από την Βρεττανική κυβέρνηση να γίνει 20.000 (εθελοντικά)- σπίτια με κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης (CCTV) ελέω παλαιάς "κακής διαγωγής" (Η είδηση εδώ, εδώ εδώ και εδώ.).

Ο Όργουελ θριαμβεύει! Ζούμε την εποχή του Big Brother. Αυτό που όμως δεν καταλαβαίνουμε και που ξεχνάμε με τα επιχειρήματα που σίγουρα υπάρχουν και φαίνεται μερικές φορές να δικαιολογούν τέτοιες πράξεις είναι ότι αυτή η αφαίρεση της ελευθερίας γίνεται σταδιακά. Τόσο ώστε να μην αντιδρούμε, γιατί γινόμαστε αναίσθητοι και τυφλοί στις μικρές αλλαγές. Είναι όπως η ιστορία ενός Βατράχου. Αν δεν τη ξέρετε δώστε λίγη σημασία γιατί αξίζει:

Έτσι λοιπόν γίνεται και με τις κάμερες: πρώτα στους δρόμους για την ασφάλεια, μετά εθελοντικά σε μερικούς, και αφού το μέτρο λειτουργεί τότε υποχρεωτικά σε μερικούς και τελικά για προληπτικούς λόγους υποχρεωτικά σε όλους. Το ίδιο πάνω κάτω συμβαίνει σε όλους τους τομείς της ζωής μας. Απλώς λίγο η σταδιακή εξέλιξη, λίγο η (παρα)πληροφόρηση με τις απαραίτητες δόσεις φόβου, λίγο η ανεμελιά και η τεμπελιά μας βοηθάνε στο να σκάβουμε μόνοι το λάκκο μας και μάλιστα να νομίζουμε ότι είμαστε και ελεύθεροι.

Στην προηγούμενη ανάρτηση (το ποτάμι της ελευθερίας), είδαμε ότι οι άνθρωποι που τελικά ξυπνήσανε και είδανε την καταστροφή που συντελείται γύρω τους, την σκλαβιά τους και την εξαθλίωση τους, πήρανε τα εργαλεία στα χέρια τους. Με αυτά θέλουν να ξαναφτιάξουν την πολυπόθητη ελευθερία τους. Τι συμβολίζουν όμως τα εργαλεία;

Αν το ξύπνημα είναι η συνειδητοποίηση της πραγματικότητας τότε τα εργαλεία είναι η καλλιέργεια της συνείδησης, όχι θεωρητικά αλλά στην πράξη. Ο άνθρωπος αναγνωρίζοντας ότι αποτελεί γρανάζι στη Μηχανή δεν χρειάζεται ούτε να σαμποτάρει την Μηχανή χαλώντας μερικά γρανάζια, ούτε να πείσει άλλα γρανάζια για το τι ανακάλυψε σε σχέση με την πραγματικότητα. Γνώμη μου είναι ότι καμμιά από αυτές τις περιπτώσεις δεν οδηγεί στην ελευθερία.

• Ο αφυπνισμένος άνθρωπος πρέπει να δουλέψει πάνω στην καλλιέργεια της συνείδησής του, σταματώντας να βοηθάει την Μηχανή να δουλεύει. Είναι λάθος να νομίζουμε ότι μπορούμε να πολεμήσουμε την Μηχανή με τα μηχανάκια της. (Σκεφτείτε την πρόσφατη ιστορία με το τρωκτικό - όχι φυσικά ότι το τρωκτικό πολεμούσε την Μηχανή αλλά πως εμείς σαν μηχανές ανησυχήσαμε για τις ελευθερίες μας, που ΠΟΤΕ δεν μας είχε δώσει αυτό το μηχανάκι της Μηχανής. Δέστε εδώ και εδώ.).
  
• Όσο πιο συχνά σταματά να σκέφτεται και να δρα μηχανικά τόσο πιο δυνατός θα γίνεται. Και όσο πιο δυνατός τόσο πιο πολύ θα αντιστέκεται και δεν θα χρησιμοποιεί τη Μηχανή. Επαναλαμβάνω ότι η συμπεριφορά μας είναι μέρος της Μηχανής αφού βοηθάει στη συντήρησή της. Εμείς πρέπει να αλλάξουμε, αλλά όταν πρόκεται να ξεβολευτούμε δεν είμαστε και τόσο πρόθυμοι, ε; Ας μην ξεχνάμε ότι η ελευθερία είναι (όπως διδάξανε οι ανατολικές φιλοσοφίες και κυρίως ο Βουδισμός) η αποστασιοποίηση απ'όλα τα πράγματα άψυχα και έμψυχα. Πως μπορείς να λογαριάζεσαι ελεύθερος όταν εξαρτάσαι;
  
• Όσο πιο πολύ θα αντιστέκεσαι τόσο το παράδειγμά σου θα φωτίζει και τα άλλα γρανάζια. Μόνος σου ότι κάνεις φίλε μου. Δεν λέω να μην συζητάς ή να μην έχεις παρέες που σκέφτονται έτσι, αλλά άλλο η θεωρία και άλλο η πράξη που στόχο έχει την καλύτερη συνειδητοποίηση κάθε σου πράξης. Οι ομάδες και οι συνασπισμοί ενάντια στη Μηχανή, οδηγούν στη διαιώνιση της Μηχανής.
  
• Η Μηχανή δεν είναι ανίκητη γιατί η δύναμη της δεν είναι καν το αποτέλεσμα της συνάθροισης της δύναμης όλων των γραναζιών. Μερικά αν σταματήσουν θα σταματήσει και αυτή να δουλεύει. Όταν αρκετά γρανάζια αρχίσουν την ανυπακοή η Μηχανή θα σταματήσει.

The Machine is Us/ing Us


Welcome to the Machine - Pink Floyd





Rage Against the Machine - Testify





ΥΓ. Ζητώ συγνώμη για τις πολλές παραπομπές αλλά το ιστολόγιο κλείνει 1 χρόνο ζωής σε λίγες μέρες. Υπό αυτό το πρίσμα θεώρησα ότι μια ανάρτηση "ποτ-πουρί" θα έδινε μια πιο γενική ιδέα του ιστολογίου σε καινούργιους αναγνώστες.
Ευχαριστώ ειλικρινά όλους τους αναγνώστες και σχολιαστές, ειδικά αυτούς που διόρθωσαν λάθη ή παραλείψεις μου και που ήταν τόσο ευγενικοί και ανοιχτόκαρδοι ώστε να μας προσφέρουν τροφή για σκέψη...