Η τρίτη μέθοδος

"Απώτερος σκοπός του ανθρώπου είναι
να φτάσει την ηθική του τελείωση"

Μπορεί να υπάρξει μόνο μία μόνιμη επανάσταση - μιά ηθική:
Η αναγέννηση του εσωτερικού ανθρώπου."

Λέο Τολστόι

Ο σύνδεσμος αυτός έχει μεταφρασμένο στα αγγλικά ένα γράμμα - απάντηση του Τολστόι (1896) σε μία κυρία η οποία είχε ζητήσει συμβουλές ή βοήθεια όταν η Επιτροπή Λογοτεχνείας (Komitet Gramotnosti) της οποίας ήταν ενεργό μέλος έκλεισε. Το γράμμα είναι πολύ ενδιαφέρον αφού εκτός από διάφορα ιστορικά και πολιτικά στοιχεία της τότε Ρωσίας, μας δίνει την ουσία των ιδεών του Τολστόι προτείνοντας μας μια τρίτη μέθοδο που δεν έχει ακόμα τεθεί σε εφαρμογή αλλά σε αντίθεση με τις άλλες δύο που έχουν ήδη εφαρμοστεί και αποτύχει πιστεύει ακράδαντα ότι θα λύσει όλα τα προβλήματα που απορρέουν από την κακή διαχείρηση της κυβέρνησης.

Συνοπτικά σας μεταφέρω ότι οι δύο άλλες μέθοδοι που έχουν αποτύχει είναι:

• η βία (one way is that of Stenka, Razin, Pugatchef, the Decembrists, the Revolutionary party of the years sixty, the Terrorists, of the thirteenth of March, and others) και

• η αντίσταση μέσω των νομικών οδών προσπαθώντας να διεκδικούμε κάθε φορά λίγο-λίγο τα δικαιώματά μας.
  

Αφού αναλύει τους λόγους της αποτυχίας της καθεμιάς αναφέρεται στο τέλος του γράμματος στην τρίτη μέθοδο που, κατά την ταπεινή μου άποψη, αξίζει να διαβαστεί και να κατανοηθεί καλά από τον καθένα μας. Ακολουθεί η μετάφραση στα ελληνικά και το συγκεκριμένο απόσπασμα στα αγγλικά.

...

Έτσι αυτές οι δύο μέθοδοι αντίστασης στην κυβέρνηση έχουν δοκιμαστεί, και οι δύο χωρίς επιτυχία, και τώρα μένει μία τρίτη και τελευταία μέθοδος, μία που δεν έχει ακόμα δοκιμαστεί, αλλά η οποία νομίζω, δεν μπορεί παρά να είναι επιτυχής. Εν συντομία, αυτή είναι η εξής: όλοι οι φωτισμένοι και ειλικρινείς άνθρωποι θα έπρεπε να προσπαθούν να είναι όσο καλοί όσο μπορούν, και ούτε καν σε όλες τις απόψεις, αλλά μόνο σε μία, στο να παρατηρούν μία από τις στοιχειώδεις αρετές - να είναι ειλικρινείς, και να μην ψεύδονται, αλλά να ενεργούν και να μιλάνε έτσι ώστε τα κίνητρα τους να είναι κατανοητά σ' ένα επτάχρονο παιδί. Να ενεργείτε έτσι ώστε το παιδί σας να μην μπορεί να πει: "Γιατί πατέρα, είπες έτσι και έτσι, και τώρα λες και κάνεις αλλιώς;". Αυτή η μέθοδος μοιάζει πολύ αδύναμη και όμως είμαι πεπεισμένος, ότι αυτή και μόνο είναι η μέθοδος που έκανε την ανθρωπότητα να προχωρήσει από τότε που το είδος μας ξεκίνησε. Μόνο επειδή υπήρχαν τίμιοι, ειλικρινείς και γενναίοι άνθρωποι, οι οποίοι δεν έκαναν συμβιβασμούς που να υποτίμούσαν την αξιοπρέπεια τους σαν ανθρώπους, είχαν όλες αυτές οι προσδοφόρες επαναστάσεις επιτύχει από τις οποίες τώρα η ανθρωπότητα έχει το πλεονέκτημα της κατάργησης των βασανιστηρίων και της δουλείας ως την ελευθερία του λόγου και της συνείδησης. Ούτε θα μπορούσε να είναι αλλιώς, γιατί αυτό που απαιτεί η συνείδηση (το ύψιστο προαίσθημα που κατέχει ο άνθρωπος της αλήθειας που του είναι προσβάσιμη), είναι πάντα και από όλες τις απόψεις, η πιο ευδόκιμη και πιο απαραίτητη δραστηριότητα για την ανθρωπότητα. Μόνο ένας άνθρωπος που ζει σύμφωνα με την συνείδηση του μπορεί να επηρρεάσει ανθρώπους, και μόνο δραστηριότητα σε συμφωνία με την συνείδηση κάποιου μπορεί να είναι χρήσιμη.

Αλλά πρέπει να εξηγήσω την άποψη μου. Το να λέω ότι ο πιο τελεσφόρος τρόπος για την επίτευξη των σκοπών για τους οποίους αγωνίζονται οι επαναστάτες και οι φιλελεύθεροι, είναι με δραστηριότητα σε συμφωνία με την συνείδησή τους, δεν σημαίνει ότι οι άνθρωποι μπορούν να αρχίσουν να ζουν συνειδητά με σκοπό να να επιτύχουν αυτά για τα οποία αγωνίζονται. Το να ξεκινήσεις να ζεις συνειδητά ώστε να πετύχεις αυτούς τους σκοπούς είναι αδύνατο.

Το να ζεις σύμφωνα με την συνείδηση σου είναι πιθανό μόνο σαν αποτέλεσμα σταθερών και σαφών θρησκευτικών πεποιθήσεων. Το κερδοφόρο αποτέλεσμα αυτών στην εξωτερική ζωή μας θα ακολουθήσει αναπόφευκτα. Συνεπώς, η ουσία του τι ήθελα να να σας πω είναι το εξής: ότι είναι χωρίς κέρδος για τους καλούς και ειλικρινείς ανθρώπους να σπαταλούν τις δυνάμεις του μυαλού τους και της ψυχής τους για να επιτύχουν μικρούς πρακτικούς σκοπούς. πχ. στους διάφορους αγώνες των εθνικοτήτων, ή κομμάτων, ή φιλελεύθερων, όταν δεν έχουν αγγίξει μια σαφή και σταθερή θρησκευτική αντίληψη δηλαδή μια συνείδηση του νοήματος και του σκοπού της ζωής τους. Νομίζω ότι όλες οι δυνάμεις της ψυχής και του πνεύματος των καλών ανθρώπων, που επιθυμούν να εξυπηρετήσουν τους συνανθρώπους τους, θα πρέπει να κατευθυνθούν προς αυτόν τον σκοπό. Όταν αυτός επιτευχθεί, όλα τα άλλα θα πραγματοποιηθούν επίσης.

...
So that two methods of opposing the government have been tried, both
unsuccessfully, and it now remains to try a third and a last method, one not
yet tried, but one which, I think, cannot but be successful. Briefly, that
means this: that all enlightened and honest people should try to be as good
as they can, and not even good in all respects, but only in one; namely, in
observing one of the most elementary virtues — to be honest, and not to
lie, but to act and speak so that your motives should be intelligible to an
affectionate seven-​year old-​boy; to act so that your boy should not say,
“But why, papa, did you say so-​and-​so, and now you do and say something
quite different?” This method seems very weak, and yet I am convinced
that it is this method, and this method only, that has moved humanity since
the race began. Only because there were straight men, truthful and
courageous, who made no concessions that infringed their dignity as men, have
all those beneficent revolutions been accomplished of which mankind now have
the advantage, from the abolition of torture and slavery up to liberty of
speech and of conscience. Nor can this be otherwise, for what conscience (the
highest forefeeling man possesses of the truth accessible to him) demands, is
always, and in all respects, the activity most fruitful and most necessary
for humanity at the given time. Only a man who lives according to his
conscience can have influence on people, and only activity that accords with
one’s conscience can be useful.


But I must explain my meaning. To say that the most effectual means of
achieving the ends toward which revolutionists and liberals are striving, is
by activity in accord with their consciences, does not mean that people can
begin to live conscientiously in order to achieve those ends. To begin to
live conscientiously on purpose to achieve any external ends is impossible.


To live according to one’s conscience is possible only as a result of firm
and clear religious convictions; the beneficent result of these in our
external life will inevitably follow. Therefore the gist of what I wished to
say to you is this: that it is unprofitable for good, sincere people to spend
their powers of mind and soul in gaining small practical ends;
e.g. in the various struggles of
nationalities, or parties, or in Liberal wire-​pulling, while they have not
reached a clear and firm religious perception,
i.e. a consciousness of the meaning
and purpose of their life. I think that all the powers of soul and of mind of
good people, who wish to be of service to men, should be directed to that
end. When that is accomplished, all else will be accomplished too.