Τι είναι ποίηση; (Baudelaire)

Δύσκολο αλλά όμορφο κείμενο για τον Baudelaire που ήρθε στο δρόμο μου ενώ διαβάζω το "Άνθη του Κακού". Ήρθε να εξηγήσει ή αν θέλετε να ξεκλειδώσει τα δύο ποιήματα που ακολουθούν. Θα ήθελα να τα μοιραστώ για όποιον μπορεί να ενδιαφέρεται. Τα εκπληκτικά ποιήματα είναι από την ποιητική συλλογή που προανέφερα ενώ το κείμενο είναι από ένα βιβλίο σχετικά με την Γαλλική λογοτεχνία. (Vocabulaire Litteraire)

Το ποιητικό διάβημα πιθανόν είναι μια " εξημμένη προσπάθεια να αγγιχτεί το όριο της υπέρτατης Ομορφιάς". Οπωσδήποτε η φιλοσοφική προϋπόθεση παραμένει η ίδια: τι είναι η φθορά του πραγματικού, υπάρχει "αλλού" ένα μέρος ιερό προς το οποίο μπορεί να γίνει μια κίνηση "ανύψωσης" τόσο με το διαλογισμό του πνεύματος όσο και με το συνημμένο τάνυσμα του λόγου και της φαντασίας.

Η γνωστή θεωρία των "αναλογιών/σχέσεων" δεν είναι τίποτα άλλο από μια ποιητική προσαρμογή αυτής της υπόθεσης: "Είναι αυτό το θαυμαστό, το ακίνητο ένστικτο της Ομορφιάς, που μας κάνει να εξετάσουμε τη Γη και τα θεάματά της σε μια συγκεφαλαίωση, ως μια αναλογία/σχέση του Ουρανού. Η ακόρεστη δίψα για όλα αυτά που είναι πέρα και που αποκαλύπτουν την ζωή είναι η πιο ζωντανή απόδειξη της αθανασίας μας. Αυτή είναι συγχρόνως μέσω της ποίησης και διαμέσου της ποίησης, μέσω της μουσικής και διαμέσου της μουσικής, ώστε το πνεύμα να προαισθάνεται την πίσω από το μνήμα (θάνατο) τοποθετημένη δόξα..."

Πρόκειται για τις απλές "οριζόντιες" σχέσεις/αναλογίες (συναισθήσεις ή άλλες αρμονίες) που ξαναϋφαίνουν ανάμεσα στα πράγματα και στα όντα, παρακάμπτωντας δια της οδού μιας μαγείας των αισθήσεων, το σχισμένο νήμα της καθημερινότητας, ή για τις πιο ουσιώδεις "κάθετες" σχέσεις/αναλογίες οι οποίες πραγματοποιούν την μεγαλειώδη κίνηση "μιας φύσης εξόριστης στην ατέλεια που θα ήθελε να εγκαθιδρύσει άμεσα, πάνω σ'αυτή την ίδια την γη, έναν αποκεκαλυμμένο παράδεισο".

Ο σκοπός είναι ο αυτός: να αντικαταστήσει τις αποτυχίες της ύπαρξης με την επιτυχία του λόγου αντικαθιστώντας την πολυπληθή πραγματικότητα με την παρήγορη μοναδικότητα της εικόνας. Μια πραγματικότητα λιγότερο αθεράπευτα άθλια από ένα απόλυτο "ιερογλυφικό". "Διότι τί είναι ένας ποιητής, αν όχι ένας μεταφραστής που αποκρυπτογραφεί;", ή αλλιώς ένας χειριστής που κατέχει τους "κώδικες" και τα παγκόσμια και αλάθανστα grilles de décodage¹, τις εικόνες...

¹ grille de décodage= πλέγμα αποκωδικοποίησης για την κατασκευή και ανάγνωση κωδικοποιημένων κειμένων που βρίσκονται σε ένα φαινομενικά αθώο κείμενο.


Και δύο ποιήματα - σονέτα* του Beaudelaire προς άμεση πρακτική εφαρμογή του κειμένου. Οι τίτλοι των ποιημάτων έχουν συνδέσμους στο αρχικό γαλλικό κείμενο καθώς και σε μερικές αγγλικές μεταφράσεις.

*Το σονέτο είναι ένα ποιητικό είδος που ακολουθεί μία σταθερή στιχουργική μορφή. Αποτελείται από 14 στίχους, γι’ αυτό συχνά αποκαλείται και δεκατετράστιχο. Εμφανίστηκε στην Ιταλία τον 13ο αι. και στη συνέχεια εξαπλώθηκε στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Διακρίνονται δύο βασικές μορφές σονέτων: το ιταλικό και το αγγλικό. Το ιταλικό σονέτο, που είναι και το πιο καθιερωμένο, αποτελείται από τέσσερις τετράστιχες και δύο τρίστιχες στροφές (ΑΒΒΑ, ΑΒΒΑ, και εδώ ΓΔΓ, ΔΕΕ), ενώ το αγγλικό από τρεις τετράστιχες και ένα καταληκτικό δίστιχο (ΑΒΑΒ ΓΔΓΔ ΕΖΕΖ ΗΗ).

IV. - Correspondances (αναλογίες/σχέσεις)

Η Φύση είναι ένας ναός που οι ζωντανές κολώνες του
Αφήνουν καμμιά φορά να τους ξεφύγουν μπερδεμένα λόγια
Ο άνθρωπος εκεί διασχίζει τα δάση των συμβόλων
Που τον παρατηρούν με οικίες ματιές.

Σαν μακρινή ηχώ που από μακρυά αναμειγνύεται
Μέσα σε μία σκοτεινή και βαθειά ενότητα,
Απέραντη σαν την νύχτα και σαν τη διαύγεια πνεύματος,
Τα αρώματα, τα χρώματα και οι ήχοι σου ανταπαντούν.

Υπάρχουν τα φρέσκα αρώματα όπως του δέρματος των μικρών παιδιών,
Γλυκά σαν αυλοί, πράσινα σαν λειβάδια,
- Και τα άλλα, διεφθαρμένα, πλούσια και θριαμβευτικά,

Με την εξάπλωση των άπειρων πραγμάτων,
όπως το κεχριμπάρι, ο μόσχος, το μοσχολίβανο και το θυμίαμα,
Που υμνούν τις μεταφορές του πνεύματος και των αισθήσεων.


XVII. - La Beauté (Η Ομορφιά)

Είμαι ωραία, ω θνητοί! σαν ένα όνειρο σκαλισμένο στην πέτρα
Και το στήθος μου, όπου ο καθένας σας έχει χτυπηθεί εκ περιτροπής,
Έχει γίνει για να εμπνέει στους ποιητές μια αγάπη
Αιώνια και σιωπηλή όπως και η ύλη.

Κάθομαι στο θρόνο μου μέσα στο γαλάζιο όπως η ανεξήγητη σφίγγα,
Ενώνω μια καρδιά από χιόνι με το άσπρο των κύκνων,
Μισώ την κίνηση που διαταράσσει τις γραμμές,
Και ποτέ δεν κλαίω, ποτέ δεν γελώ.

Οι ποιητές, προ της μεγαλοπρέπειας μου,
Που μοιάζει να δανείζω στα πιο ευγενή μνημεία,
Θα καταναλώνουν τις μέρες τους σε αυστηρές σπουδές,

Διότι έχω, για να μαγεύω αυτούς τους υπάκουους εραστές,
Καθαρούς καθρέφτες που κάνουν όλα τα πράγματα ομορφότερα:
Τα μάτια μου, τα μεγάλά μου μάτια από αιώνια φωτεινότητα!


Σημείωση: Όλα τα ορθογραφικά και μεταφραστικά λάθη είναι του Ιπτάμενου Ολλανδού.