A Class Divided

Μια τάξη χωρισμένη

 

"We must learn to live together as brothers, or perish together as fools."
"Πρέπει να μάθουμε να ζούμε μαζί σαν αδέλφια, ή να εξαφανιστούμε μαζί σαν βλάκες"
- Martin Luther King -

Πείραμα ή καλύτερα μάθημα είναι το σημερινό ντοκυμαντέρ του 1970. Μια μέρα του 1968, η Jane Elliott, μια δασκάλα σε μια κωμόπολη "λευκών χριστιανών" της Αϊόβα,  σκέφτηκε ένα τρόπο να διδάξει σε παιδιά τρίτης τάξης δημοτικού τι σημαίνει διάκριση-μεροληψία και προκατάληψη. Αφορμή στάθηκε η τότε δολοφονία του Martin Luther King και μία ρήση των Ινδιάνων: "Ω Μεγάλο Πνεύμα απέτρεψε με από το να έχω κρίση για οποιαδήποτε, προτού περπατήσω ένα μίλι με τα μοκασίνια του". Σ'αυτά τα μοκασίνια σκέφτηκε να βάλει τα πιτσιρίκια της τάξής της η δασκάλα αφού προηγουμένως είχανε μια συζήτηση για το χρώμα του δέρματος και αν κατανοούν την προκατάληψη. Οι σκηνές που γυρίστηκαν το 1970 είναι από την τριτοετή τάξη της πήραν το όνομα Eye of the Storm (το μάτι του κυκλώνα) και παρουσιάζονται και σ'αυτό το ντοκυμαντέρ.

Αφού τους χώρισε ανάλογα με το χρώμα των ματιών τους (γαλανό-καστανό), την πρώτη μέρα τους είπε ότι οι γαλανομάτηδες είναι ανώτεροι, ενώ την δεύτερη τους έβαλε στη μειονεκτική θέση του κατώτερου. Στις δύο ομάδες εκτός από τα χαρακτηριστικά που εμπέδωσε με παραδείγματα από την τάξη (εξυπνότερος, καλύτερος, δυνατότερος κ.α.), έδωσε δικαιώματα στους ανώτερους και υποχρεώσεις στους κατώτερους (νωρίτερα διάλειμμα, πρώτοι στο φαΐ στους μεν ενώ οι άλλοι απαγορευόταν να κάνουν παρέα στην αυλή με τους ανώτερους, όχι δεύτερες μερίδες κοκ). Τα παιδιά μπαίνοντας στο ρόλο δεν λογάριασαν ούτε φιλίες, ούτε λογική που φάνηκε να είχαν πριν την άσκηση. Το μάθημα γύρισε σε πείραμα όταν η Jane Elliott, προσπάθησε να μετρήσει επιδόσεις μαθητών. Συγκεντρώνοντας στοιχεία από διαφορετικές χρονιές μαθητών της, εντυπωσιάστηκε από το πως η ιδέα της ανωτερότητας βελτιώνει τις επιδόσεις, ενώ ταυτόχρονα αυτή της κατωτερότητας τις μειώνει δραστικά (από την μιά μέρα στην άλλη). Το πολύ ενδιαφέρον είναι ότι μετά την εμπειρία όλα τα παιδιά έχουν και διατηρούν ένα καλύτερο επίπεδο επίδοσης. Μια ανεπίσημη αναφορά του πανεπιστημίου Standford στο πείραμα βρίσκει πολύ περίεργο το γεγονός ότι η ακαδημαϊκή ικανότητα των παιδιών αλλάζει μέσα σε μια μέρα αλλά αυτό αποδεικνύεται στην πραγματικότητα. Ίσως επειδή, όπως ισχυρίζεται η δασκάλα τους, αισθάνονται καλύτερα και ανώτερα επειδή ξέρουν κάτι σημαντικό και αντιδρούν σε σχέση μ'αυτό.

Το μάθημα ίσως είναι σκληρό αλλά η ίδια η Jane Elliott λέει ότι έγλημα είναι το ότι είναι απαραίτητο να γίνεται αυτό το μάθημα. Τα αποτελέσματά του έμειναν χαραγμένα στο μυαλό και την ψυχή αυτών των παιδιών και αυτό φαίνεται στην επανένωση μερικών παλιών μαθητών. Όλοι μετά την άσκηση νιώθουν πιο κοντά ο ένας στον άλλο και χαρούμενοι γιατί έτσι είναι καλύτερα. Κάποιοι από τους παλιούς συμμαθητές λένε ότι από εκείνη την ημέρα είμαστε μια οικογένεια. 

Το επαναλαμβάνει σε εργαστήρια (workshop) με ενήλικες αυτή την φορά. Αφού έχει δασκαλέψει ξεχωριστά τους καστανομάτηδες, επιτίθεται με αυταρχικό ύφος σε κάθε γαλανομάτη ξεχωριστά όταν κάνει κάτι λάθος και ζητάει την επιβεβαίωση από το ακροατήριο των καστανομάτηδων. Τα αισθήματα που βίωσαν οι δύο ομάδες αναλύονται στο επόμενο μέρος της άσκησης για να γνωρίσει ό ένας από τον άλλο πως είναι να είσαι "ανώτερος" και "κατώτερος". Παρόλα αυτά παραδέχεται ότι το πείραμα είναι επικίνδυνο για τα παιδιά και θα έπρεπε να εκτελείται μετά από μελέτη του θέματος και με πολύ σύνεση από την πλευρά του δασκάλου. (Περισσότερες πληροφορίες εδώ.)

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΕΔΩ (χωρίς υπότιτλους δυστυχώς)